Ας μιλήσουμε ξανά για το γυμνό στην τέχνη. Πώς ηχεί μέσα μας και τελικά γιατί φοβίζει τόσο;
Έχω παρατηρήσει ως φωτογράφος πως όταν συζητώ με ένα μοντέλο σχετικά με τέτοια φωτογράφιση την ονομάζω «ημίγυμνη», ώστε να μην τρομάξει. Σπεύδω δηλαδή, να προλάβω οποιαδήποτε ανασφάλεια ή φόβο διαπόμπευσης του σώματος, αντί να μιλήσουμε κατευθείαν για τον καλλιτεχνικό σκοπό του project.
Η ατμόσφαιρα που επικρατεί γύρω από τη γυμνή φωτογραφία συνδέεται σίγουρα με τη σχεδον ασφυκτική πίεση να ταυτιστεί με το σεξ. Για παράδειγμα μια γυναίκα που απαθανατίζεται χωρίς ρούχα αυτόματα θα θεωρηθεί «χίπισσα», ανοιχτόμυαλη, άρα και εύκολη για τα περαιτέρω. Ένας άλλος λόγος είναι πως ο ίδιος ο φωτογράφος επηρεασμένος από ερωτικά πάθη δε μπορεί να υπηρετήσει καλλιτεχνικούς σκοπούς. Η πρόθεση του και γενικότερα η ρηχή αντιμετώπιση του γυμνού σώματος θα φανεί πάντα στον φακό.
Η αμηχανία που μας φέρνει το γυμνό και τελικά η σεξουαλικοποίηση του στη φωτογραφία προκύπτει από τον βαθύ συντηρητισμό μας. Ναι, ο συντηρητισμός είναι αυτός που σεξουαλικοποιεί τα πάντα όσο παράδοξο κι αν ακούγεται. Γιατί οτιδήποτε κρύβεται αυτόματα θα γίνει φετίχ. Έτσι λοιπόν υπάρχει ακόμα η αντίληψη πως ένα κορμί και ιδιαίτερα το γυναικείο έχει μοναδικό σκοπό να δώσει ερωτική ευχαρίστηση.
Το αντίθετο του συντηρητισμού φυσικά δεν είναι να τα «πετάξουμε» όλα και να το παίξουμε μποέμ και κουλ προσωπικότητες. Ούτε να καταπιέσουμε τα πάθη μας. Φωτογράφος, φωτογραφιζόμενος και θεατής όμως πρέπει να γνώριζουν κάποια πράγματα. Πρώτον, όλοι κρατούν φωτογραφική κάμερα, αλλά δεν είναι όλοι φωτογράφοι. Δεύτερον, όλοι οι φωτογράφοι δεν είναι όλοι καλλιτέχνες. Και τέλος, όλοι οι καλλιτέχνες δε μπορούν να τραβήξουν γυμνό.
Η επιλογή σωμάτων που δε συνάδουν με το πρότυπο ομορφιάς δεν είμαι σίγουρη ότι έγινε μόνο λόγω επανάστασης ή πολιτικής ορθότητας. Ήταν ίσως ένας τρόπος για να σταματήσει το σώμα να ερεθίζει εκείνο το κοινό που καθοδηγείται μόνο από κατώτερα ένστικτα. Ήταν η μόνη οδός για να μπορέσουν επιτέλους να δημιουργήσουν τέχνη ανενόχλητοι χωρίς τα αδηφάγα βλέμματα. Γιατί η ομορφιά είναι ένα όχημα που σε πηγαίνει πιο γρήγορα στη χώρα της σεξουαλικότητας.
Το να καλλιεργούμε το γούστο μας και τον τρόπο που βλέπουμε μια εικόνα δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση. Το ανθρώπινο σώμα πρέπει να απενοχοποιηθεί και να αντιμετωπιστεί με αισθητικούς όρους. Δεν εννοώ να διαγράψουμε τον έρωτα, αλλά ο έρωτας στην τέχνη -όπως και ο αισθησιασμός- δεν έχει καμμία σχέση με πορνογραφικές συνθήκες.
Οι άνθρωποι μερικές φορές δημιουργούμε χωρίς συνείδηση και πέφτουμε στην παγίδα του εύκολου εντυπωσιασμού. Ξεχνάμε πως το κοινό περιλαμβάνει -και- τις γυναίκες, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για γυμνή φωτογραφία. Η σκέψη αυτή από μόνη της εξασκεί και μας πάει ένα βήμα παραπέρα. Από την αποκλειστικά «αντρική» ματιά στην καθολική και τελικά πιο ρεαλιστική προσέγγιση του σώματος.
Χριστίνα Χανιώτου
Η Χριστίνα Χανιώτου γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε κλασική φιλολογία και μεταξύ άλλων αρθρογραφεί περί φωτογραφίας. Στην πορεία μαγεύτηκε από το αναλογικό φιλμ και την αγνή φιλοσοφία που αυτό κρύβει. Ειδικεύεται στη φωτογραφία πορτραίτου. Δείγμα δουλειά της μπορείτε να δείτε στον λογαριασμό Instagram Dreama Project.