Με αφορμή το νέο της βιβλίο «Ένα σύννεφο για τα γενέθλιά μου», η Συλβάνα Παπαϊωάννου είχε την ευκαιρία να συζητήσει με τη συγγραφέα Ελένη Ανδρεάδη, για τις δυσκολίες που ενέχει η παιδική λογοτεχνία και την ευθύνη του συγγραφέα απέναντι στους μικρούς αναγνώστες.
Το νέο σας βιβλίο «Ένα σύννεφο για τα γενέθλιά μου», είναι μια ωδή στα παιδιά που μπορούν να δώσουν στο κάθε τι νέα μορφή και χρώμα. Πόσο εύκολο είναι για έναν ενήλικα να αφεθεί στη μαγεία της παιδικής φαντασίας και να καταφέρει να την αποτυπώσει στο χαρτί;
Είναι ταυτόχρονα πολύ εύκολο και δύσκολο. Η σύλληψη ίσως είναι η πιο εύκολη για ένα δημιουργικό μυαλό, αλλά η εκτέλεση θέλει πειθαρχία και εμμονή στην λεπτομέρεια, στον κάθε χαρακτήρα και στην κάθε λέξη. Μετά έρχεται η συνεργασία με τον εικονογράφο, αν πρόκειται για βιβλίο για μικρότερες ηλικίες, και αυτή έχει ένα στοιχείο μαγείας, στο πάντρεμα πένας εικονογράφου και ιστορίας, αλλά και ευφάναστο και σωστό στήσιμο του βιβλίου. Η όλη διαδικασία είναι μια ανάσα αβίαστη και συγχρόνως απαιτητική.
Σε έναν κόσμο που και οι ίδιοι βομβαρδιζόμαστε με διαφημίσεις και υλικά αγαθά, πόσο εύκολο είναι τελικά να διδάξουμε τα παιδιά να χαίρονται τη στιγμή;
Ίσως πρώτα πρέπει να διδάξουμε στον εαυτό μας να χαιρόμαστε την στιγμή, κάτι που μας έρχεται πιο δύσκολα από ότι στα παιδιά. Εκεί, νομίζω, μπορούμε να μάθουμε από αυτά, και να είμαστε ειλικρινείς πως για όλους μας είναι ένας καθημερινός αγώνας. Είναι η ανθρώπινη φύση τέτοια, που όλο θέλουμε αυτό που δεν έχουμε. Είναι τόσο μυστήριο και όμως απλό το τι μας φέρνει ευτυχία, που πιστεύουμε πως πρέπει να έχουμε στα χέρια μας κάτι υλικό για να το κατακτήσουμε.
Βέβαια όλες οι μελέτες και η ίδια μας η εμπειρία δείχνει πως, πέρα από τα βασικά αγαθά για την επιβίωση μας και αξιοπρεπή διαβίωση, τα επιπλέον υλικά αγαθά μας φέρνουν μια πρόσκαιρη ικανοποίηση η οποία φεύγει γρήγορα και άμεσα επιστρέφουμε στο επίπεδο ευτυχίας που είχαμε πριν το αγαθό αυτό.
Η αναγνώριση της ευγνωμοσύνης για τις στιγμές που μοιραζόμαστε είναι κάτι που αν το μάθουμε στα παιδιά από μικρά, αν το ζούμε μαζί ως οικογένεια, ίσως καταφέρουμε να μας έρχεται όλους πιο αβίαστα, πιο συχνά.
Κάθε στιγμή στη ζωή ενός συγγραφέα, μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για το επόμενό του μυθιστόρημα. Στην δική σας περίπτωση, ποια είναι η πιο απίθανη δική σας εμπειρία που είτε μετουσιώθηκε σε παιδική ιστορία ή θα θέλατε να είναι το επόμενό σας βιβλίο;
Σίγουρα οι εμπειρίες μου μεταφέρονται στα βιβλίο, είτε αυτούσιες είτε ως ένα αποτύπωμα θολό, ένα συναίσθημα που μετά βρίσκει ερμηνεία στο χαρτί. Έχω πάρα πολλά παραδείγματα, ας διαλέξω ένα από τα πιο εξωτικά… Μετά το Πανεπιστήμιο πέρασα έξι μήνες δουλεύοντας σε μια περιβαλλοντική οργάνωση στην Ονδούρα, όπου έκανα καταδύσεις για να καταγράψω μαζί με μια ομάδα εθελοντών την βιοποικιλότητα του βυθού.
Οι εντυπώσεις μου αυτές έχουν καταγραφεί στο βιβλίο Τζάστιν Γκρέι και οι Φύλακες της Γης, στο κεφάλαιο που ο ήρωας και ο κολλητός του κάνουν κατάδυση σε ύφαλο για να δραπετεύσουν από έναν μυστήριο άνδρα που τους καταδιώκει. Έχω προσπαθήσει να εξηγήσω την μαγεία του υποβρύχιου τοπίου και των συναισθημάτων μου όταν αντίκρυσα αυτό το θέαμα στην πρώτη μου βουτιά.
Για το «Ένα σύννεφο για τα γενέθλιά μου», πώς ξεκίνησε η ιδέα που μετουσιώθηκε σε αυτό το όμορφο βιβλίο;
Ήθελα από καιρό να γράψω κάτι για μικρότερες ηλικίες με το μήνυμα ότι ο καταναλωτισμός δεν είναι απλά μη βιώσιμος, αλλά και ότι δεν κρύβει την ευτυχία. Βλέπαμε με την μικρή μου κόρη, που είναι τριών, τα σύννεφα μια μέρα. Εκείνο το βράδι της είπα το παραμύθι που έγινε το βιβλίο.
Η ιστορία ενός κοριτσιού που αποφασίζει να πιάσει ένα σύννεφο, και μέσα από την περιπέτεια αυτή, καταλαβαίνει πως η κατάκτηση του σύννεφου δεν είναι τελικά αυτό που είναι σημαντικό, αλλά οι στιγμές που δηλώνεις παρούσα στην ζωή.
Αν είχατε τη δυνατότητα να «ξανά» γράψετε ένα αγαπημένο σας βιβλίο, αυτή τη φορά για τους μικρούς αναγνώστες, ποιο θα επιλέγατε;
Έχω παίξει πολύ με την ιδέα να ξαναγράψω την σειρά Πράκτορες του Πλανήτη για μικρότερες, προσχολικές ηλικίες. Μακάρι να βρω τον χρόνο κάποτε να το κάνω.
Η παιδική λογοτεχνία, ολοένα και περισσότερο αγγίζει θέματα που μέχρι πρότινος υπήρξαν ταμπού (ρατσισμός, έμφυλες διακρίσεις, bullying κτλ.). Εσείς σαν συγγραφέας παιδικών βιβλίων, πώς αντιμετωπίζετε αυτές τις προκλήσεις;
Πιστεύω πως υπάρχει θέση για πολλά βιβλία ειδικού σκοπού και τα καλογραμμένα μπορεί να είναι καταπληκτικά εργαλεία για γονείς. Πρόσφατα διάβασα ένα βιβλίο διαμάντι που εξηγεί την κατάθλιψη γονέα σε παιδί.
Είναι σημαντικό να μην ξεχνούμε όμως και το παιδικό βιβλίο που δεν έχει απώτερο σκοπό παρά μόνο να ταξιδέψει, να απογειώσει την φαντασία, να αγκαλιαστεί σφικτά και να ακούσει το «πάλι, πάλι, πάλι!».
Η πρόκληση είναι, ότι και αν γράφεις, να το κάνεις με αυθεντικότητα και σεβασμό προς το παιδί και τον εαυτό σου.
Διαβάστε ΕΔΩ ένα απόσπασμα του βιβλίου.