Στο θέατρο ΠΚ παρουσιάζεται για πρώτη φόρα το θεατρικό έργο του Παναγιώτη Μπαρμπαγιάννη «Ερυθρό» σε σκηνοθεσία του Στέλιου Καλαϊτζή. Μια παράσταση που αφορά την βία, την εσωτερική οικογενειακή βία, τις κλειστές πόρτες και τα καλά φυλαγμένα μυστικά.
Η εξιστόρηση ξεκινάει όταν ο Μάρκος έγκλειστος σε κάποιο ίδρυμα θυμάται την τελευταία μέρα με του γονείς τους δεκαεννιά χρόνια πριν. Πότε δεν μαθαίνουμε από τι ακριβώς πάσχει ο Μάρκος, βλέπουμε όμως μπροστά στα μάτια μας την ανικανότητα των γονιών του να διαχειριστούν τον Μάρκο, τον γάμο τους, την γονεϊκότητα, να διαχειριστούν τα τραύματά τους και τις προσδοκίες τους.
Τα πουκάμισα του πατέρα αλλάζουν -ο χρόνος περνά- με τους γονείς να νιώθουν παγιδευμένοι στις ζωές τους, την ένταση τους να συσσωρεύεται και την βία έτοιμη να ξεσπάσει. Όταν θα έρθει η ώρα να βρεθεί ο υπεύθυνος, οι κουρτίνες θα τραβηχτούν και η σκηνή θα γεμίσει με καθρέφτες, οι θεατές είναι συνένοχοι. Η Μητέρα είναι ένοχη που δεν κατάφερε να ξεπεράσει τον εαυτό της, ο Πατέρας είναι ένοχος που δεν κατάφερε να προστατέψει το παιδί του, και οι δύο είναι ένοχοι επειδή λύγισαν μπροστά της ευθύνες μιας ζωής τόσο εύθραυστης όσο του Μάρκου. Ο μόνος, όμως, που τιμωρείται είναι ο ίδιος ο Μάρκος με τον εγκλεισμό του.
Είδαμε την παράσταση και συζητήσαμε με του ηθοποιούς.
Πάστα Φλώρα: Μπορείς να μας μεταφέρεις τις σκέψεις για το έργο και τον τρόπο που το προσέγγισες από την ανάγνωση του σεναρίου ως την παράσταση;
Βιργινία Ταμπαροπούλου : Πριν έρθω σε επαφή με το κείμενο, είχε προηγηθεί μια συζήτηση με τον σκηνοθέτη της παράστασης Στέλιο Καλαϊτζή, ο οποίος μου μετέφερε την ιστορία και τις σκέψεις του πάνω στο έργο. Εξαρχής μου κίνησε το ενδιαφέρον και είπα ότι θέλω να είμαι μέρος αυτού του έργου. Θέλω να συμμετέχω σε μια δουλειά που θίγει θέματα όπως η νοητική στέρηση, η ενδοοικογενειακή βία σε διάφορες μορφές της, τα μυστικά κι η αγριότητα πίσω από κλειστές πόρτες. Επίκαιρο θέμα και μεγάλη η ανάγκη να το αγγίξουμε.
Προσπάθησα καθ´ όλη τη διάρκεια των προβών, ως και την πρεμιέρα της παράστασης, να αντιμετωπίσω με ειλικρίνεια, αλήθεια κι αξιοπρέπεια τόσο την ηρωίδα μου ως και το ίδιο το θέμα του έργου που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο και σοβαρό.
Κωνσταντίνος Δανίκας: Από την πρώτη στιγμή που πήρα το κείμενο στα χέρια μου συνειδητοποίησα τις δυσκολίες και τις απαιτήσεις ενός τόσο βαρυσήμαντου θέματος. Πότε ξανά δεν είχα ασχοληθεί, ούτε επαγγελματικά ούτε από προσωπικά βιώματα με το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας. Μου κίνησε τόσο πολύ το ενδιαφέρον που ξεκίνησα μια πολύ προσεκτική και αναλυτική προσέγγιση. Με την βοήθεια του Παναγιώτη Μπαρμπαγιάννη γνώρισα την αλήθεια πίσω απ’ την οικογενειακή κουρτίνα και παρόλο που η ταραχή μου ήταν απερίγραπτη η εμπειρία ήταν μοναδική.
Ευθύμης Γεωργόπουλος: Υπήρχαν δυο βασικοί άξονες σε αυτή τη διαδικασία. Η άποψη και η εντύπωση που είχα για το έργο και η άποψη και η εντύπωση του Στέλιου. Σε μερικά θέματα η φαντασία μας δούλεψε παρόμοια και σε μερικά όχι. Όμως το θέατρο είναι συνεργασία. Το τελικό αποτέλεσμα είναι οι ανησυχίες συνολικά 5 ανθρώπων πάνω στο θέμα.
Πάστα Φλώρα: Στην παράσταση παρακολουθούμε ολόκληρη την διαδρομή του πατέρα από την προσπάθεια του να είναι υποστηρικτικός ως την κατάρρευση του, ποια ήταν η προσέγγιση στον ρόλο;
Κωνσταντίνος Δανίκας: Προσπάθησα πολύ να γνωρίζω και να αγαπήσω ένα χαρακτήρα τόσο μακριά από εμένα. Η καθοδήγηση του Στέλιου Καλαιτζή ήταν κομβική. Σχεδόν καθ’ όλη την διάρκεια των προβών προσπαθούσαμε να εντάξουμε όλη την μονοδιάστατη σκέψη και την υπερβολική ανάγκη για εξουσία του πατέρα, ενός κοινωνικά πετυχημένου ανθρώπου με πολλά μυστικά πίσω απ’ την κουρτίνα.
Πάστα Φλώρα: Ευθύμη, πως χειρίστηκες τον ρόλο σου; Πως κατάφερες να μεταφέρεις τον βίωμα και όχι το στίγμα; Σε φόβισε η ευθύνη απέναντι στους ανθρώπους που περιγράφεις;
Ευθύμης Γεωργόπουλος: Σε κάθε νέο ρόλο σε φοβίζει η ευθύνη. Όμως πρέπει να βρίσκουμε το θάρρος και να μεταφέρουμε τις αλήθειες και όχι το σχήμα. Πάντα θα με φοβίζει η ευθύνη τέτοιων ρόλο. Ελπίζω πάντα να βρίσκουμε το κουράγιο να τους υλοποιούμε.
Πάστα Φλώρα: Παρακολουθώντας την παράσταση ένιωθα πως η Μητέρα απορρίπτει τον γιό της, αλλά ταυτόχρονα και η ίδια εμπλέκεται σε σχέσεις απόρριψης – ο γάμος της, η αναφορά στην παιδική της ηλικία. Πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν αυτό ερμηνευτικά;
Βιργινία Ταμπαροπούλου: Αυτή η γυναίκα έχει χαθεί σ´ ένα λαβύρινθο παρόντος-παρελθόντος, είναι εγκλωβισμένη σ´ έναν άψυχο γάμο και ταυτόχρονα είναι ανίκανη να διεκδικήσει τη ζωή, να νιώσει, να συμπονέσει, να αγαπήσει.
Η απόρριψη, η βία, κι η αρρώστια που βίωσε ως παιδί, είναι τα μόνα όπλα της, η μόνη αλήθεια της, ο μόνος τρόπος τελικά να «υπάρξει» κι η ίδια με το δικό της παιδί. Ένας άνθρωπος παρατημένος και αυτοκαταστροφικός, ανίκανος πια να φέρει τον τίτλο και τον ρόλο της μητέρας.
Ερμηνευτικά αυτό ήταν αρκετά δύσκολο, γιατί παρότι δεν έχω η ίδια παιδιά, μεγάλωσα με μια μητέρα που είναι όλη αγάπη, στήριξη και καταφύγιο. Οπότε αρχικά μου ήταν αδιανόητο ότι μια μάνα θα μπορούσε να είναι ο χειρότερος εφιάλτης του ίδιου της του παιδιού. Ό,τι παίρνεις, όμως, σ´ αυτή τη ζωή το αναπαραγάγεις κι έτσι σιγά σιγά μπήκα στη θέση ενός ανθρώπου που δεν έχει νιώσει ποτέ την ασφάλεια, τη γενναιοδωρία και την αγάπη κι έτσι πλησίασα βήμα βήμα, αυτή τη γυναίκα. Είδα τον κόσμο της, τον δικαιολόγησα και προσπάθησα να τον ζωντανέψω.
Πάστα Φλώρα: Θα μπορούσε κάνεις ελαφρά τη καρδία να κατηγορήσει τη μητέρα ως εκείνη που έχει τις περισσότερες ευθύνες, να της αποδώσει τον ρόλο της κακίας. Εσύ πως την προσέγγισες;
Βιργινία Ταμπαροπούλου: Η ηρωίδα μου, η μητέρα είναι ένας ακραίος χαρακτήρας, που κινείται μονίμως στα όρια των καταστάσεων και προσπαθεί να προκαλέσει με κάθε τρόπο τον άντρα της.
Για την ελλειπή, ή ως και φρικτή ανατροφή ενός παιδιού, ποτέ δε φταίει μόνο ο ένας γονιός. Επομένως, η νοητική στέρηση που ανέπτυξε ο γιος αυτών των δύο γονιών οφείλεται και στους δύο.
Αυτή η γυναίκα, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι κακιά, είναι απλά δυστυχισμένη, η ίδια με τις επιλογές της έχει οδηγήσει τη ζωή της εκεί, που γυρισμό δεν έχει. Και προσπαθεί να γραπωθεί από κάπου, από κάτι.
Ως ηθοποιός, προσπάθησα να την κατανοήσω, να δω τις αδυναμίες της και τις ανασφάλειες της, οι οποίες όμως εκφράζονται ως επιθετικότητα και ψυχρότητα. Προσπάθησα να δικαιολογήσω αυτό το πλάσμα που είναι ανίκανο να αγαπήσει το ίδιο του το παιδί, μάλλον γιατί κ ι ίδια δεν αγαπήθηκε ποτέ.
Πάστα Φλώρα: Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι ίσες ευθύνες της μητέρας και του πατέρα στο έργο αποτελούν ένα σχόλιο για την παραγκωνισμένη σημασία/ λειτουργία της πατρότητας ;
Κωνσταντίνος Δανίκας: Φυσικά! Ένα πολύ εύστοχο σχόλιο για την ευθύνη του πατέρα μέσα στην οικογένεια. Ο ρόλος της μητέρας είναι σχεδόν πάντα ο δέκτης των ευθυνών απέναντι στην οικογενειακή ισορροπία. Είναι όμως τόσο σημαντικός και ο πατέρας σε κάθε περίπτωση που αγνοώντας την σημασία του αγνοούμε και την πραγματική ορθή λειτουργία μιας ισορροπημένης οικογένειας.
Πάστα Φλώρα: Τέλος, στο προηγούμενο διάστημα είχαν υπάρξει δημόσιες καταγγελίες για τις συνθήκες εγκλεισμού που επικρατούν σε ιδρύματα, παίζοντας τον Μάρκο είχες στο μυαλό σου ότι θέλεις να περάσεις κάποιο κοινωνικό μήνυμα;
Ευθύμης Γεωργόπουλος: Τα έργα που ασχολούνται με θέματα όπως και αυτό αφήνουν από μόνα τους ένα κοινωνικό μήνυμα. Δεν αρκεί μόνο να διαμαρτυρόμαστε, αν φωνάζουμε όλοι μαζί δεν βγαίνει τίποτα. Το έργο από μόνο του είναι μια καταγγελία.
Πάστα Φλώρα: Ευχαριστούμε πολύ.
Μαρίνα Καλλέργη
Πληροφορίες για την παράσταση ΕΔΩ