Σε σκηνοθεσία Ιόλης Ανδρεάδη παρακολουθούμε τον θεατρικό μονόλογο «Αρτώ/Βαν Γκογκ» στο υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης. Ο Gene Gillete ενσαρκώνει τον εμβληματικό διανοητή και καλλιτέχνη Αντονέν Αρτώ. Ο Αρτώ, ενώπιον του κοινού, έπειτα από 9 χρόνια ψυχιατρικού εγκλεισμού και 51 ηλεκτροσόκ, παραδίδει μία ομιλία σχετικά με τον Βαν Γκογκ ως αυτόχειρα της κοινωνίας.
Το πρωτότυπο κείμενο της Ιόλης Ανδρεάδη και του Άρη Ασπρούλη εμπνέεται από το δοκίμιο του Αντονεν Αρτώ Βαν Γκογκ: ο αυτόχειρας της Κοινωνίας. Ο Αρτώ βρίσκεται στη σκηνή και σιγά σιγά ξετυλίγει το κουβάρι της ζωής του Βαν Γκογκ. Παρατηρεί τις λεπτομέρειες στους πίνακές του, εξετάζει τη φιλία του με τον Γκωγκέν, στοχάζεται πάνω στο συμβολισμό του κομμένου του αυτιού.
Ο Αρτώ ταυτίζεται με το σώμα και τη διανοητική κατάσταση του Βαν Γκογκ. Παρακολουθώντας την παράσταση, υπάρχουν στιγμές που είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς τον ηθοποιό που υποδύεται τον Αρτώ από τον Αρτώ και τον Αρτώ από τον Βαν Γκονγκ. Τα πρόσωπά τους ταυτίζονται, αλληλοσυμπληρώνονται, συμβαδίζουν.
Ο Αρτώ εξετάζει την περίπτωση αυτοχειρίας του Βαν Γκογκ. Παρακάμπτοντας τις θεωρίες περί δολοφονίας, επικεντρώνεται στο απονενοημένο διάβημά του. Εξετάζει αν το χέρι που έστρεψε την κάνη του όπλου στην κοιλιά του και το χέρι που πίεσε τη σκανδάλη ήταν πράγματι το δικό του.
Η πραγματεία του Αρτώ καταδεικνύει έναν κοινωνικό καταπιεστικό μηχανισμό, ο οποίος – ως αόρατη χείρα – παίρνει το όπλο και δολοφονεί τον Βαν Γκογκ. Ο Βαν Γκογκ γίνεται ένας αυτόχειρας της κοινωνίας την αγωνιώδη στιγμή που ο κύκλος της δημιουργικότητάς του συναντά τον κύκλο της ψυχιατρικής. Άσυλα, φρενίτιδες και ένα κύμα ψυχιατρικοποίησης ερμηνεύει, προδικάζει και περιορίζει την καλλιτεχνική φύση ενός ανθρώπου ερωτευμένου με τα χρώματα, τα ηλιοτρόπια και τη φύση. Πόσο ελεύθερος είναι να αφήσει το πνεύμα του να πιάσει το πινέλο και να ζωγραφίσει όταν οι διαγνώσεις και οι ψυχιατρικές αγωγές τον καθηλώνουν σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, το οποίο σύντομα μετατρέπεται σε έναν ατέλειωτο αγρό γεμάτο κοράκια;
Η παράσταση μεταφέρει νοερά το κοινό τόσο στο παρόν του Βαν Γκογκ όσο και στο παρόν του Αρτώ. Οι άρτια σκηνοθεσία και εξαιρετική ερμηνεία του ρόλου αιχμαλωτίζουν μεμιάς το ενδιαφέρον του κοινού, καθώς τα μάτια των θεατών έχουν προσκολληθεί σε κάθε κίνηση και λέξη του Gene Gillete. Η ψυχική ανατομία του Βαν Γκογκ μέσα από την οξυδερκή ματιά του Αρτώ φαίνεται να είναι επίκαιρη και διαχρονική, καθώς αγγίζει τις λεπτές χορδές της ανθρώπινης ύπαρξης. Η απόδειξη των παραπάνω ήρθε στο ακατάπαυστο χειροκρότημα μιας παράστασης-έκπληξη για τη φετινή θεατρική σεζόν!
Αλεξίου Πηνελόπη
https://www.viva.gr/tickets/theater/artaud-trilogy-arto/ban-gkogk/