Έχουν συμπληρωθεί κοντά δεκαπέντε χρόνια από την ημέρα που άνοιξε τις πόρτες του το Πολιτιστικό Κέντρο, του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης. Σε αυτόν τον χώρο στον δρόμο της Πειραιώς, μπορεί κάποιος/α να παρακολουθήσει για περιορισμένες παραστάσεις το θεατρικό έργο Μεφίστο, του Klaus Mann, σε ερμηνεία και σκηνοθεσία του Νικόλα Βαγιονάκη.
Το αντιφασιστικό μυθιστόρημα του Klaus Mann είναι λίγο πολύ γνωστό αλλά ας υπενθυμίσουμε για ποιο πράγμα μιλάμε σε όλους όσοι δεν έχουν διαβάσει ή μάθει για αυτό. Είναι το έκτο έργο του συγγραφέα που εκδόθηκε το 1936, ενώ ήταν εξόριστος στο Άμστερνταμ. Είναι το πορτραίτο του ηθοποιού Gustaf Grundgens, ενός από τους πιο γνωστούς και επιδραστικούς ηθοποιούς της Γερμανιάς τον 20ο αιώνα, ο οποίος απαρνήθηκε την κομμουνιστική ιδεολογία και με την άνοδο του Ναζισμού εκμεταλλεύτηκε το πολιτικό και κοινωνικό κλίμα προς όφελος του.
Στο έργο ο ήρωας λέγεται Hendrik Hofgen και ο Klaus Mann χρησιμοποιεί το δίπολο του Μεφιστοφελή/Δρ. Φάουστ για να αναδείξει πως αλλάζει ο χαρακτήρας του ανθρώπου μπροστά στην ανάγκη του για επιτυχία, διασημότητα και εξουσία.
Η παράσταση είναι ένας μονόλογος σε ερμηνεία και σκηνοθεσία του Νικόλα Βαγιονάκη.
Στον εναλλακτικό χώρο του Ιδρύματος Κακογιάννη, έχει διαμορφωθεί ένας χώρος που με την κόκκινη αυλαία και ένα μόνο μικρόφωνο θυμίζει κάτι από βαριετέ θέατρο του Βερολίνου. Ο ηθοποιός, μόνος επί σκηνής, καλείται να μεταδώσει τα άγχη, τα όνειρα, τους φόβους και την ελπίδα που έχει ο ήρωας για το ποιος είναι στην κοινωνία και ποια είναι η θέση του σε λίγο παραπάνω από μιάμιση ώρα.
Το κείμενο που έχει μεταφραστεί από την Ειρήνη Δερμιτζάκη και διασκευαστεί από τον Βαγιονάκη, δεν έχει ξεθωριάσει με τα χρόνια και είναι αυτή η μεταστροφή που προκαλεί στο κοινό την έκπληξη για το τι είναι ικανός ο άνθρωπος μπροστά στο κίνδυνο της ζωής του ή ακόμα περισσότερο στην επικράτηση των θέλω του.
Για τον ηθοποιό είναι πάντα πρόκληση το να βρίσκεται μόνος επί σκηνής, απόλυτα ευάλωτος σε κάθε στραβοπάτημα που ο ίδιος μπορεί να κάνει και δεν θα υπάρχει κάποιος/α να σώσει την κατάσταση. Αυτός είναι και ο κίνδυνος των μονολόγων. Η ροή του κειμένου και ο ρυθμός μιας παράστασης κρέμονται μαζί με τον ηθοποιό σε μια λεπτή γραμμή που από κάτω υπάρχει μόνο η άβυσσος του κοινού. Παρά την φιλότιμη προσπάθεια του Βαγιονάκη στην ερμηνεία φαίνεται ότι το αποτέλεσμα θα ήταν πιο ελκυστικό αν είχε αφεθεί στα χέρια κάποιου σκηνοθέτη και είχε αποφασίσει να δώσει όλη του την δύναμη στην ερμηνεία.
Η σκηνοθεσία του έργου είναι άχρωμη και πολλές στιγμές άρρυθμη. Επίσης είναι αρκετά καθαρό ότι το έργο χρειάζεται σε κάποια σημεία κόψιμο, μιας και η μικρότερη διάρκεια της παράστασης θα ωφελούσε τόσο το κοινό όσο και τον ηθοποιό σε μια πιο μετρημένη και στιβαρή ερμηνεία.
Χρήστος Βασιλακόπουλος