Πόσες φορές έχουμε σκεφτεί «τι θα γινόταν αν…»; Από μικρά περιστατικά της καθημερινότητάς μας μέχρι γεγονότα ιδιαίτερου “βάρους”, όπως είναι το δουλεμπόριο, για παράδειγμα. Τι θα γινόταν αν λευκοί ήταν στη θέση των μαύρων; Με μια ευφυέστατη σύλληψη, στο βιβλίο της Ξανθές Ρίζες η Evaristo μάς δίνει μια αντεστραμμένη ιστορία της δουλείας χωρίς να την εντάσσει σε χρονικό πλαίσιο, για ευνόητους λόγους…
Η ιστορία αρχίζει με την εντεκάχρονη Ντόρις, μια Αγγλίδα, η οποία πέφτει θύμα απαγωγής την ώρα που παίζει στα χωράφια ενός φεουδάρχη. Μαύροι δουλέμποροι την αλυσοδένουν και την οδηγούν στον «Νέο Κόσμο» για να δουλέψει ως σκλάβα σε φυτεία μαύρου μεγαλοκτηματία.
Οι περιγραφές είναι σκληρές, ωμές και άκρως ρεαλιστικές, με τους αφηγητές να εναλλάσσονται, από το θύμα στον θύτη και τούμπαλιν. Σε αυτήν ακριβώς την εναλλαγή -με τη διάσπαρτη ειρωνεία πίσω από τα λόγια του θύτη- κρύβεται και το δριμύ κατηγορώ της συγγραφέως, όχι μόνο για τα δέκα με δώδεκα εκατομμύρια Αφρικανών που έφτασαν στην Ευρώπη και την Αμερική ως σκλάβοι, αλλά και για τον ρατσισμό γενικότερα.
Γεννημένη από Αγγλίδα μητέρα και Νιγηριανό πατέρα και βιώνοντας από πρώτο χέρι τον ρατσισμό στη γειτονιά των λευκών του Λονδίνου, η πρώτη μαύρη γυναίκα που τιμήθηκε με βραβείο Booker μάς παραδίδει ένα συγκλονιστικό βιβλίο καταδεικνύοντας τη δυσκολία επιβίωσης ατόμων που διαφέρουν με οποιονδήποτε τρόπο.
Και μέσα σε όλη αυτή την κόλαση, που λίγοι/ες θα άντεχαν και πολλοί/ες θα δικαιολογούσαν αναίσχυντα, υπογραμμίζει την Ελπίδα που, πράγματι, πεθαίνει πάντα τελευταία…
Μαρία Παπαγεωργίου