Υπάρχει τρόπος να μιλήσεις για το θάνατο; Ιδίως όταν πρόκειται για την Αυτοχειρία ενός παλιού σου φίλου; Μπορεί το πένθος, η απώλεια και οι αναμνήσεις να χωρέσουν σε λέξεις;
Ο Édouard Levé γράφει το 2007 το παρόν έργο, στο οποίο μιλάει για την αυτοκτονία ενός πολύ αγαπημένου του φίλου πριν 20 χρόνια. 10 μέρες μετά την παράδοση του χειρογράφου στον εκδότη του, σε ηλικία 42 ετών, αυτοκτονεί και ο ίδιος στο διαμέρισμα του.
Μιλώντας για το θάνατο
Ένας μελλοντικός αυτόχειρας απευθύνει το λόγο σε έναν νεκρό αυτόχειρα. Το ανά χείρας βιβλίο θα μπορούσε να είναι το επιθανάτιο σημείωμα του ίδιου του συγγραφέα που, μέσα από την παρουσίαση ενός Ιδανικού Αυτόχειρα, εξηγεί και δικαιολογεί τη δική του πράξη. Αυτά τα αδιόρατα σημεία ταύτισης στην «ιδρυτική πράξη» της αυτοκτονίας, προσδίδουν στο κείμενο μία στοχαστική οπτική που κινείται στα όρια του υπαρξισμού.
Ο αφηγητής κινείται συνειρμικά. Ο λόγος του μεδαπηδά από τη μια ανάμνηση στην άλλη με τρόπο άναρχο, σχεδόν παρορμητικό. Ωστόσο, διαβάζοντας το, αντιλαμβάνεται κανείς ότι η γραφή είναι ψύχραιμη και ήρεμη. Γίνεται μια προσπάθεια, μέσα από μια σειρά αναμνήσεων, να ανασυντεθεί το πορτραίτο του θανόντος χωρίς να γίνεται επίκληση στο συναίσθημα. Πρόκειται, εν τέλει, για την καταγραφή και περιγραφή της ζωής του αυτόχειρα και των κοινών στιγμών του με τον αφηγητή.
Το γραπτό ως μαρτυρία
Το βιβλίο Αυτοχειρία αποτελεί έναν τρόπο διαπραγμάτευσης της υπαρξιακής αγωνίας του ανθρώπου. Όταν η απώλεια είναι ασύλληπτη, πιστεύουμε μοιραία στην αιωνιότητα της ζωής του θανόντος ατόμου. Ο Edouard Levé, φροντίζει να μετουσιώσει την πίστη αυτή σε γραπτό λόγο, σε ένα κείμενο που θα μείνει για πάντα. Όπως και η ενθύμηση του ιδίου.
Σε όλο το βιβλίο ο αφηγητής αναμετράται με το θάνατο, χωρίς να τον περιγράφει ως τη βαρβαρότητα του τέλους της ζωής. Αντιθέτως, έχοντας μια διερευνητική ματιά, στοχάζεται ψύχραιμα πάνω στο θάνατο. Σκεπτόμενες/οι το τέλος του συγγραφέα, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι αποτελεί μια κειμενική προσπάθεια ορθολογικοποίησης της δικής του αυτοχειρίας.
Πένθος και απώλεια
Με έναν απρόσμενο τρόπο, το έργο αυτό είναι σε θέση να μιλήσει τη γλώσσα του πένθους. Τοποθετεί με ψυχραιμία τις σκέψεις που απορρέουν από ένα πεδίο απώλειας και παράλληλα αποκαλύπτει σταδιακά την ταυτότητα του γράφοντος. Το πρίσμα από το οποίο γράφει για τον Ιδανικό Αυτόχειρα μοιάζει μια αντανάκλαση και μία προβολή της δικής του επιθυμίας για αυτοχειρία.
Το καθρέφτισμα αυτό μοιραία φτάνει στον αναγνώστη/στην αναγνώστρια. Αν ο αναγνώστης/η αναγνώστρια έχει πενθήσει (πρόσφατα), μπορεί να αναγνωρίσει στο έργο το μοτίβο των σκέψεών του/της. Το αριστουργηματικό κύκνειο άσμα του συγγραφέα αγγίζει ανέλπιστα το συναισθηματικό κόσμο του αναγνωστικού κοινού. Την ίδια στιγμή, μάλιστα, αναδεικνύει και τη σημασία των αναμνήσεων για τους ζωντανούς. Όχι μόνον για τη σύνθεση και διατήρηση της δικής τους ταυτότητας μέσα από την απώλεια ενός δικού τους προσώπου, αλλά και ως αντίσταση στο τέλμα του θανάτου. Ως μία ύστατη πράξη διατήρησης του θανόντος στη ζωή.
Κλείνοντας, το έργο αυτό αποτελεί μια έμπρακτη και ιδιαιτέρως αξιόλογη λογοτεχνικά προσπάθεια αναφοράς στο θάνατο, την απώλεια και το μνημονικό φορτίο. Η γραφή του Levé παρασέρνει την αναγνώστρια/ τον αναγνώστη σε ένα ταξίδι (συν)ειρμών. Αποτελεί, αναμφίβολα, από τα πιο σημαντικά και ‘αρτια λογοτεχνικά βιβλία που μπορεί να διαβαστεί φέτος!
Αλεξίου Πηνελόπη
Το βιβλίο Αυτοχειρία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κείμενα.
https://keimenabooks.gr/books/suicide/