Το βιβλίο Barracoon: Η συγκλονιστική ιστορία του τελευταίου σκλάβου είναι μια μαρτυρία, που οφείλουμε να διαβάσουμε και να συζητήσουμε. Λόγια που ειπώθηκαν το 1931 και κατάφεραν να φτάσουν στα δικά μας χέρια, ύστερα από τόσα χρόνια, σαν πέλεκυς για τη δημιουργία του δυτικού κόσμου.
Πέρασε σχεδόν ένας αιώνας για να φτάσει να εκδοθεί το αδημοσίευτο χειρόγραφο της Hurston. Πρόκειται για μια γυναικεία υπόθεση που στέφθηκε επιτέλους με επιτυχία! Η Σάρλοτ Μέισον και η ανθρωπολόγος Ζόρα Χέρστον πίστεψαν στη δημιουργία ενός πραγματικά Maestrapiece. Γιατί αριστουργήματα μπορούν και πρέπει να γράφονται από (μαύρες) γυναίκες, ώστε κάποια στιγμή να πάψει τόσο η έμφυλη όσο και η φυλετική διάκριση.
Η ιστορία του Κούτζο Λούις είναι προσωπική, μα ταυτόχρονα και μια ιστορία που αφορά εκατομμύρια ψυχές. Ο Κόσολα, όπως αλλιώς τον φώναζαν, περιέγραψε τις σφαγές του λαού του, την εκμετάλλευση από τους “δικούς τους” ανθρώπους, τον απάνθρωπο τρόπο με τον οποίο πουλήθηκαν και μεταφέρθηκαν ως εμπόρευμα στην Αμερική, τα πεντέμισι χρόνια σκλαβιάς και το “μετά”, το μετά δίχως πατρίδα.
Η Ζόρα κατέγραψε αυτούσια τα λόγια του, στιγμές από τα πρώτα 19 ελεύθερα χρόνια του, τα χρόνια της αναίτιας, σκληρής σκλαβιάς, αλλά και της ζωής έπειτα απ’ αυτήν. Την οικογενειακή του ιστορία, τις απώλειες των παιδιών και της γυναίκας του. Τον πόνο που βίωσε, τις αδικίες που υπέστη, αλλά και την επιτυχημένη ενσωμάτωση στην ξένη χώρα, που δεν έγινε ποτέ μητέρα γη για Εκείνους, τους Άγριους.
Η ανθρωπολόγος και λαογράφος, δικαίως, επέλεξε να καταγράψει τα λόγια του με ακρίβεια, χωρίς να παρέμβει στο τελικό αποτέλεσμα. Χωρίς να διορθώσει τη σύνταξη ώστε να ταιριάζει με αυτή του Δυτικού κόσμου. Άλλωστε οι φωνές των δυτικών έχουν ακουστεί πολλάκις, αυτή ήταν η ώρα του αφρικανικού λαού. Ήταν υψίστης σημασίας αυτή η συλλογή πληροφοριών, διότι ελάχιστες φωνές κατάφεραν να εξιστορήσουν τα μαρτύρια στα οποία υποβλήθηκαν, και φυσικά ακόμη πιο μικρός ήταν ο αριθμός των αυτοβιογραφιών.
Επόμενο είναι, βέβαια, η ανάγνωση του βιβλίου να αποτελεί μία μοναδική εμπειρία και ίσως μια σημαντική ιστορική πηγή, αν και αμφισβητήθηκε αρκετά ως προς την αξιοπιστία της. Φυσικά το mansplaining αλλά και η αντρική υποτίμηση της γυναικείας ύπαρξης αλλά και των έργων της, ίσχυε από τα πανάρχαια χρόνια και καθόλου εντύπωση δε μου έκανε η στάση του Ρόμπερτ Χέμινγουεϋ.
Η Ζόρα θέλησε να χρησιμοποιήσει ιστορικές πηγές και να τεκμηριώσει τα λαογραφικά στοιχεία που συνέλεξε, για να αποτελούν αξιόλογες καταγραφές. Δυστυχώς, αυτό αποτέλεσε αφορμή ώστε να κατηγορηθεί για λογοκλοπή. Στην πορεία, με μια προσεκτικότερη ματιά διαπιστώθηκαν τα πραγματικά αιτία αυτών των αναφορών, και εκτιμήθηκε η αξία του έργου της.
Διαβάζοντάς το μεταφέρθηκα στο 1931, ταξίδεψα στην Αφρική και είδα με τα μάτια μου τον αποκεφαλισμό τόσων και τόσων ανθρώπων, είδα επίσης, άντρες και γυναίκες να στοιβάζονται στα καράβια-μπουντρούμια, να ταξιδεύουν γυμνοί από αξιοπρέπεια και ρούχα, να ανταλλάσσονται με άλλα αντικείμενα ή με μικροποσά.
Αισθάνθηκα τον Κόσολα παρόν, γνώρισα τους δικούς του εφιάλτες και ταξίδεψα στην πατρίδα του καθώς τα τραγούδια και οι παραβολές του ηχούσαν δυνατά στ’ αυτιά μου. Έμαθα παιχνίδια και ιστορίες που έπαιζαν τα παιδιά προτού το χέρι των δυτικών τα ξεριζώσει από τον τόπο τους. Η “μαύρη” ιστορία έχει πολλές ελλείψεις και κενά, όχι τυχαία, οι δυτικοί φρόντισαν να κλείσουν στόματα στο βωμό της δικής τους υπεροχής και εξέλιξης. Δεν υπολόγισαν την αυτοδιάθεση των ανθρώπων αυτών, άλλωστε δεν τους λογάριασαν ποτέ ως ανθρώπους, παρά μονάχα ως κεκτημένα.
Έχει έρθει, από καιρό, η ώρα που οι φωνές αυτές πρέπει να ακουστούν, η ιστορία να ξαναγραφτεί και ο κόσμος να μάθει πάνω σε ποιες πλάτες φτιάχτηκε ο πολιτισμός.
Το βιβλίο αυτό διαβάστηκε στo πλαίσιo ενός μήνα που καλό θα ήταν, κάποια στιγμή, να έχει απήχηση σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο μήνας της Black History προς το παρόν γιορτάζεται μόνο σε Αμερική και Αγγλία, δημιουργήθηκε ως φόρος τιμής στ@ Αφρικαν@ της διασποράς, ώστε να γνωρίσουμε την ιστορία τους και να διατηρήσουμε στη μνήμη μας πρόσωπα και έργα.
Μουτσοπούλου Έλλη Μαρία