Η Ομορφάσχημη – Νίκος Καχτίτσης
Μια πρωτοπρόσωπη αφήγηση. Με ένα επιφανειακά αποστασιοποιημένο ύφος μπαίνει στα έγκατα του ψυχισμού μιας γυναίκας που έχει υποστεί βία. Τη βία εκείνη που βιώνει μια Εβραία τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Τη βία που βιώνει μια γυναίκα μόνη σε ένα καθεστώς παραλόγου.
Μνήμες ξεχύνονται σαν χείμαρρος από το στόμα μιας γυναίκας που μοιάζει «τρελή». Η Γερτρούδη Στερν, η Ομορφάσχημη του Νίκου Καχτίτση, ξορκίζει το παρελθόν της, τοποθετώντας άντρες που βρίσκονται τυχαία στον δρόμο της στον ρόλο του ακροατή. Σαγηνεύοντας τους με το κορμί και την ιστορία της.
Μια μυθοπλασία με τη δυναμική και το ύφος μιας μαρτυρίας. Μια διαφορετική αυτοβιογραφία που ξεκινά με τη φράση: «Με συγχωρείτε για τη στάση μου. Με το δίκιο σας θα με κακοχαρακτηρίσετε, το ξέρω».
Όπως αναφέρει και στο επίμετρο του βιβλίου ο Ηλίας Γιουρής, έχουμε μια ηρωίδα ιδιόρρυθμη, γεμάτη από αυτή την θεμελιώδη υπαρξιακή κρίση που προκαλούν τα τραύματα στη ζωή ενός ατόμου. Μετατρέπει το τραύμα της σε δύναμη. Χρησιμοποιεί το σώμα της για να μετατοπιστεί από θύμα σε θύτη. Μια γυναίκα-αράχνη, που εκμεταλλεύεται τα αρσενικά γύρω της.
Η Γερτούδη παρόλη τη δυναμική της, είναι μια αυτοκαταστροφική γυναίκα. Μια γυναίκα που έχει μετατρέψει τελικά το τραύμα της σε άμυνα. Δεν μπορεί να συνδεθεί με κανέναν άντρα που έρχεται κοντά. Αναζητά την επιβεβαίωση σε παροδικές στιγμές φαινομενικής ασφάλειας. Αφηγείται τόσο επίπεδα τα γεγονότα που συνέβησαν στην πορεία της ζωής της, που ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται τη δυσκολία που κρύβει η αντιμετώπιση όλου αυτού.
Στις ιστορίες της, ο εγκλεισμός σε ένα κελί, με τα ίδια ρούχα για δύο χρόνια, φέρει –φαινομενικά– την ίδια δυναμική με ένα παιχνίδι χαρτιών ανάμεσα στην ίδια και σε ρώσους στρατιώτες.
Ο Καχτίτσης δεν χρειάζεται να κάνει καμία απευθείας αναφορά στη φρίκη του ολοκαυτώματος. Γνωρίζοντας ότι η ηρωίδα του είναι Εβραία, που πασχίζει να αποδείξει το αντίθετο, ο αναγνώστης μπορεί πίσω από τις ασυνάρτητα σπασμωδικές εικόνες να βιώσει τον φόβο εκείνον.
Ένα τραύμα που κοχλάζει και σε κάθε γύρισμα της σελίδας, πίσω από κάθε λέξη, τρέμεις ότι θα βγει στην επιφάνεια, με έναν τρόπο εκκωφαντικό. Δεν ξέρω αν ήμουν έτοιμη να βιώσω την αλήθεια όλου αυτού. Ίσως και να προτιμώ τον τρόπο που επέλεξε ο Καχτίτσης να με φέρει αναγνωστικά αντιμέτωπη με το γεγονός της εξόντωσης εκατομμυρίων εβραίων.
Η Ομορφάσχημη είναι ένα βιβλίο πηγή έμπνευσης. Δεν είναι πολλά τα βιβλία εκείνα που μπορούν να διαβαστούν απνευστί –ακριβώς όπως η ροή του λόγου της ηρωίδας– και παράλληλα να γεννήσουν τόσες πολλές εικόνες και σκέψεις.
Η ιστορία χωρίζεται σε 8 μέρη, τα οποία τιτλοφορούνται από το βασικό ρεζουμέ κάθε κομματιού, σε μια ύστατη προσπάθεια να υπάρξει μια «σειρά» και ένα ανάχωμα, μια ανάσα, στην αφηγηματική αυτή δίνη της Ομορφάσχημης.
Συλβάνα Παπαϊωάννου
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κίχλη. Η έκδοση αυτή αποτελεί αυτούσια μεταφορά του αρχικού κειμένου που είχε δημοσιευτεί τον Ιούνιο του 1960. Περιέχει εκτός της βασικής ιστορίας, ένα επίμετρο που αποτελείται από τα εξής μέρη: Επιστολές, Τραύμα και μαρτυρία στην Ομορφάσχημη-Ηλίας Γιουρής, Διαβάζοντας την Ομορφάσχημη μέσα από τις επιστολές-Γιώτα Κριτσέλη.