Άλλες Ζωές
Ο Βρετανός συγγραφέας Αμπντουλραζάκ Γκούρνα, όπου το 2021 βραβεύτηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, μετακόμισε το 1960 ως πρόσφυγας στο Ηνωμένο Βασίλειο, κατά τη διάρκεια της Ζανζιβαρινής Επανάστασης. Η προσφορά του μέσω της ουσιαστικής διείσδυσης στις συνέπειες της αποικιοκρατίας αλλά και των προσφυγικών δεινών, αλλά και υπογράμμιση των πολιτικών χασμάτων ανάμεσα στις ηπείρους, είναι αδιαμφισβήτητα άξια για βράβευση.
Παίρνοντας μια χούφτα άμμου στα χέρια σου οι κόκκοι γλιστρούν και χάνονται, κάθε φορά διαφορετικοί κόκκοι θα καταφέρουν να σταθούν στην παλάμη σου και κάθε κόκκος θα κρύβει τη δική του ιστορία.
Κόκκοι είμαστε οι άνθρωποι, δισεκατομμύρια κόκκοι, ο καθένας από εμάς έχει το δικό του παρελθόν, πράγμα που γνωρίζει καλά ο Αμπντουλραζάκ Γκούρνα. Κάπως έτσι ξεκινά το ταξίδι στις σελίδες αυτού του βιβλίου.
Το βιβλίο «Άλλες Ζωές» όντας χωρισμένο σε τέσσερις θεματικές ενότητες, που αποτελούνται από μικρά κεφάλαια, γίνεται ένα εύκολο ανάγνωσμα, το οποίο επιτρέπει στ@ αναγνώστ@ να ταξιδέψει σε μακρινούς τόπους, χρόνια πίσω, σε άλλες ζωές, σε άλλες στιγμές, σε άλλες πορείες.
Στην πρώτη ενότητα, ο συγγραφέας μας συστήνει τους ήρωες του βιβλίου του, ήρωες πραγματικούς που έρχονται αντιμέτωποι με τη σκληρότερη πλευρά της ζωής. Ο Ιλιάς, γεννημένος σε μια φτωχή γειτονιά, αποφάσισε να φύγει μακριά, αναζητώντας ένα μέλλον απαλλαγμένο από αρρώστιες. Το «δώρο» αυτό θα του το προσφέρουν οι πολιορκητές της Ανατολικής Αφρικής, οι Γερμανοί, και έτσι το 1914 θα καταταγεί στο γερμανικό στρατό, ώστε να πολεμήσει τον εχθρό τους. Λίγο πριν καταταχθεί, όμως, θα καταφέρει να απελευθερώσει την αδερφή του από τα δεσμά που άλλοι της επέβαλλαν.
Στο δεύτερο μέρος, ο συγγραφέας εστιάζει στις κτηνωδίες του πολέμου, στις φρικαλεότητες που γεννά η πολιτική του ιμπεριαλισμού. Με ένα ιστορικοπολιτικό πλαίσιο, ο συγγραφέας καταγράφει τα γεγονότα εκείνης της εποχής, που στιγμάτισαν την Αφρική αλλά και την Ευρώπη. Διαβάζοντας τις πληροφορίες, μερικές από τις οποίες αγνοούσα, σκεφτόμουν τη λαϊκή ρήση, «Δυο γάιδαροι μαλώνανε σε ξένο αχυρώνα». Η αναφορά στη θέση των στρατιωτών αποτελεί ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο. Κάθε αυτόχθονας στρατιώτης που βρέθηκε στο μέτωπο, οικειοθελώς ή όχι, αντιμετώπισε το θάνατο μα και τη σκληρότητα των ίδιων του των εκπαιδευτών, ως ένα πιόνι σε παιχνίδι που άλλοι όρισαν . Σε αυτό το σημείο του μυθιστορήματος, τα βήματα του Ιλιάς χάνονται, η αδερφή του, η Αφίγια, βρίσκει τους δικούς της σωτήρες και ένας νέος ήρωας, ο Χάμζα, διεκδικεί το δικό του κομμάτι στην ιστορία.
Στην τρίτη ενότητα, ο συγγραφέας εστιάζει περισσότερο στο μυθοπλαστικό κομμάτι, οι ζωές των ηρώων διασταυρώνονται και μία ιστορία αγάπης έρχεται να απαλύνει πληγές που άφησε ο πόλεμος. Ταυτόχρονα, ο συγγραφέας καταγράφει τα κοινωνικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά εκείνης της εποχής, τη θέση της γυναίκας, τον μισογυνισμό, τον ρόλο της θρησκείας, την εκμετάλλευση Αφρικανών από Αφρικανούς τυχοδιώκτες, τη δύναμη της Δύσης, την αρνητική στάση απέναντι στη δυτική επιστήμη και στους δυτικούς νεωτερισμούς.
Στο τέταρτο και τελευταίο μέρος του βιβλίου ο συγγραφέας αποφασίζει να «κλείσει όλες τις εκκρεμότητες», να απαντήσει σε όλα τα ερωτήματα που ο ίδιος γέννησε στο μυαλό τ@ αναγνώστ@. Για ακόμη μία φορά, εστιάζει στα ιστορικά γεγονότα γύρω από την πορεία της Αφρικής αλλά και της Ευρώπης, μιλώντας για τις αποικιοκρατίες, φτάνοντας μέχρι και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Με γρήγορες δρασκελιές, βρισκόμαστε από την Αφρική στην Ευρώπη μαθαίνοντας για την πορεία των ηρώων αλλά και για τις πολιτικές εξελίξεις.
Το πάντρεμα όλων των παραπάνω, ιστορικών, πολιτικών, πολιτιστικών, κοινωνικών, ταξικών ζητημάτων που αφορούν σε μια σκοτεινή εποχή και μια ήπειρο που έχει υποφέρει τόσα δεινά, αποτελούν από μόνα τους ένα σημαντικό επίτευγμα. Ο συγγραφέας θέλησε να μιλήσει για όλα εκείνα σε μια γλώσσα απλή και ανεπιτήδευτη. Στόχος του δεν είναι να μαγνητίσει μέσα από ένα λυρικό κείμενο, ούτε να κάνει επίκληση στο συναίσθημα, αλλά να συνθέσει μια ιστορία που έχει ως βάση της πραγματικά γεγονότα, που συνέβησαν από το 1900 κι έπειτα, σε Αφρική και Ευρώπη.
Έλλη Μουτσοπούλου
https://www.psichogios.gr/el/alles-zwes.html
Δραπετεύοντας από το χωριό όπου γεννήθηκε, από μια περιοχή ταλανισμένη από τη φτώχεια, την πείνα και τους λοιμούς, ο νεαρός Ιλιάς φτάνει σε μια μικρή παραθαλάσσια πόλη όπου έκθαμβος παρακολουθεί την παρέλαση των Δυνάμεων Ασφαλείας στη Γερμανική Ανατολική Αφρική. Χρόνια αργότερα, το 1914, ενώ επίκειται ο μεγάλος πόλεμος μεταξύ των Βρετανών και των Γερμανών, στην Τάνγκα της Τανζανίας, o Ιλιάς αποφασίζει να καταταγεί στον γερμανικό στρατό, που αποτελείται κυρίως από Αφρικανούς μισθοφόρους, υποσχόμενος στη μικρή του αδελφή πως σύντομα θα επιστρέψει. Η υπόσχεσή του δε θα εκπληρωθεί ποτέ και το μυστήριο για το τι απέγινε ο Ιλιάς θα σκιάζει τη ζωή της Αφίγια ώσπου να γνωρίσει τον Χάμζα, έναν γενναιόδωρο και ονειροπόλο λιποτάκτη ο οποίος κατάφερε να διαφύγει από τη φρίκη του πολέμου. Οι δυο τους θα ζήσουν μια αναπάντεχη ιστορία αγάπης που θα ενώσει δυο οικογένειες αλλά και δυο ηπείρους, την Αφρική με την Ευρώπη. Συνδυάζοντας ιστορικά στοιχεία σε μια συγκινητική μυθοπλασία, ο Αμπντουλραζάκ Γκούρνα μάς προσφέρει ένα σπουδαίο λογοτεχνικό έργο για την Αφρική, την κληρονομιά της αποικιοκρατίας, τις φρικαλεότητες του πολέμου, καθώς και για τις απροσμέτρητες αντιφάσεις της ανθρώπινης φύσης.