Παίρνοντας στα χέρια μου το βιβλίο της Bonnie Garmus, Μαθήματα Χημείας, χαμογέλασα διαβάζοντας στο εξώφυλλο του τη φράση: ένα φεμινιστικό παραμύθι. Αναρωτήθηκα τι εκπλήξεις θα μπορούσε να κρύβει σε αυτές τις 600 σελίδες και ποια θα μπορούσε να είναι η σύνδεση με τη Χημεία.
Ξεκινώντας την ανάγνωση του, από τις πρώτες κιόλας σελίδες, σκέφτηκα πως μάλλον πρόκειται για ένα πνευματώδες βιβλίο, που σε κρατά δέσμιό του μέχρι και την τελευταία σελίδα.
Η συγγραφέας προσπαθώντας να αποδώσει την πραγματικότητα του ΄60 στην Αμερική, δημιούργησε χαρακτήρες οι οποίοι λειτούργησαν ως εκπρόσωποι της πατριαρχίας και του μισογυνισμού, ως άλλα φερέφωνα των στερεότυπων που μέχρι και σήμερα επηρεάζουν τον κόσμο.
Πόσες φορές έχουμε ακούσει φράσεις όπως “..τα κορίτσια δεν είναι καλά στα μαθηματικά και στις επιστήμες!” “Γυναίκα οδηγός; Απαπα” “Μην κάνεις σαν γυναικούλα” “Για ένα π@@ καλή είναι” “Η καλή νοικοκυρά είναι δούλα και κυρά” “Τα θελε ο κ@@ της” “Γίνεται μωρέ καριέρα και παιδιά;” “Όταν άνοιγε τα πόδια της καλά ήταν;” “Καλά μάνα είναι αυτή;” “Ποιος ξέρει πώς την πήρε τη θέση”, φράσεις οι οποίες διαιωνίζουν στερεότυπα, σεξιστικά σχόλια που μοναδικός τους σκοπός είναι να αποδυναμώσουν τις γυναίκες;
Το φαινόμενο της γυάλινης οροφής, οι έμφυλες διακρίσεις, η έμφυλη βία, η σεξουαλική παρενόχληση αλλά και ο θρησκευτικός φανατισμός καθώς και η σαθρότητα του εκπαιδευτικού συστήματος, υπογραμμίζονται σε κάθε σελίδα αυτού του (page turner) βιβλίου.
Είναι φυσικό άλλωστε, όταν έχεις αποδυναμώσει τον μισό πλανήτη να έχεις περισσότερες ευκαιρίες ώστε να θριαμβεύσεις! Η υποτίμηση της γυναίκας εξυπηρετεί σκοπούς, η πατριαρχική δομή της κοινωνίας μας πνίγει καθημερινά, όμως ο ανθρώπινος οργανισμός βασίζεται στη χημεία και η χημεία είναι αλλαγή. Η ώρα για αντίδραση και δράση έχει έρθει από καιρό.
Η πρωταγωνίστρια της ιστορίας, Ελίζαμπεθ Ζοτ, είναι μια αντισυμβατική ηρωίδα που δε γίνεται να μη θαυμάζεις αλλά και να μην αγαπήσεις. Το πρόβλημά της, όπως και για εκατομμύρια άλλες γυναίκες, είναι πως γεννήθηκε γυναίκα, έξυπνη και όμορφη. Σε μια κοινωνία όπου δεν υπάρχει χώρος για τις θηλυκότητες, η Ζοτ πάλεψε να κυριαρχήσει και να εκτιμηθεί για το μυαλό της και όχι για το κορμί της.
Γνωρίζοντας φυσικά πως ο κόσμος μας απαρτίζεται από ηλίθιους, προσπάθησε να διεκδικήσει ορατότητα και ισότητα για εκείνη αλλά και για κάθε γυναίκα. Δηλώνοντας τόσο με λόγια όσο και με έργα πως η θέση της γυναίκας δεν είναι στην κουζίνα, ο γάμος και η μητρότητα δεν είναι ο προορισμός της και τα όνειρα δεν είναι ποτέ αργά για να πραγματοποιηθούν.
Ο Εξίμισι, ο εξυπνος σκύλος της που γνωρίζει περίπου 900 λέξεις, μέχρι να ολοκληρώσουμε το βιβλίο, αλλά και η κόρη της, η Mad-λεν, το χαρισματικό τετράχρονο με τις έξυπνες ατάκες, κάνουν την ιστορία ακόμη πιο ευχάριστη. Κάθε σελίδα χαϊδεύει γλυκά της πληγές των θυμάτων της πατριαρχίας, με έναν μοναδικά γλυκό τρόπο. Η μεγαλύτερη επιτυχία είναι πως καταφέρνει να καταδείξει τόσα σημαντικά ζητήματα χωρίς να βαραίνει την αναγνώστρια/ τον αναγνώστη, άλλωστε πρόκειται για ένα αισιόδοξο ανάγνωσμα αν μη τι άλλο, που σίγουρα θα σας κρατήσει μια ευχάριστη συντροφιά στις καλοκαιρινές σας βουτιές.
Η εστίαση στη λευκή γυναίκα αλλά και στην αρτιότητά της ήταν αρκετά έντονη κατ’ εμέ, μου έλειψε η “άλλη” γυναίκα, η διαφορετική, η όχι τέλεια και εξειδανικευμένη, αναγνωρίζω όμως την προσπάθεια της συγγραφέως να αναφερθεί γενικά στις διακρίσεις σε διάφορα σημεία του βιβλίου με αναφορές όπως:
“Μην επιτρέψετε σε κανέναν να σας στριμώξει με άχρηστες κατηγορίες βάση το φύλο, τη φυλή, το οικονομικό επίπεδο”
Garmus , σ’ευχαριστώ, για το πηγαίο χιούμορ σου, για το τρόπο με τον οποίο διάλεξες να αναφέρεις όλα τα αδικήματα σε βάρος των γυναικών και των ανθρώπων γενικότερα.
Μουτσοπούλου Έλλη Μαρία