Ο τόπος της Annie Ernaux

Ο κόσμος μας είναι γεμάτος από αντιθέσεις. Από το καλό και το κακό, το απλό και το περίπλοκο, το εύθυμο και το δυσάρεστο, το αληθινό και το ψεύτικο και άλλα πολλά.

Πολλές φορές, σε κάνει να αναρωτιέσαι αν το σωστό και το λάθος είναι μια από αυτές τις αντιθέσεις. Καθώς, εάν το καλοσκεφτούμε, η ορθότητα και η κατάκριση των περιστάσεων, είναι δικιά μας δημιουργία. Έχοντας την έμφυτη τάση για προσαρμογή, ως είδος, καταλήγουμε πολλές φορές να αλλοιώνουμε, είτε ηθελημένα είτε όχι, την δική μας κρίση.

Δυστυχώς, η ανθρωπότητα έχει καταντήσει να είναι ένα σύνολο ανθρώπων που απλά συνυπάρχουν στον ίδιο πλανήτη, έχοντας μετατρέψει την επιβίωση σε συμβάν και την αξιοπρέπεια σε στόχο.

Μέσα μας, βαθιά, τα πράγματα μπορεί να μην είναι , ακόμα, ακριβώς έτσι, αλλά κι αυτός ο καθρέφτης…ότι του πούμε λέει πλέον.

Στο βιβλίο Ο Τόπος διάβασα ένα κεφάλαιο μιας ψυχής. Πολύ βαθιάς ψυχής, η οποία με άφησε να δω τι της συνέβη και άλλαξε. Με άφησε να δω τι έκανε στον κόσμο και τι της έκανε κι αυτός.

Αναγνώριζα την ηλικία της μέσα από τις εμπειρίες της και τα αποτυπώματα που άφηναν οι αναμνήσεις…

Μην περιμένετε την συναρπαστική ιστορία με τις αναπάντεχες εξελίξεις. Διαβάστε, απλά, μια αλήθεια και ακούστε την. Διαβάστε, απλά, για μια φορά, χωρίς απαιτήσεις.

Δεν θέλω να περιγράψω άλλο αυτήν την εμπειρία, γιατί καλό είναι κάποια πράγματα να τα ανακαλύπτουμε μόνοι μας, ειδικά όταν πρόκειται για τόσο διακριτικές και ευγενικές εξομολογήσεις.

Ο Τόπος διακατέχεται από ειλικρίνεια και αμεσότητα. Η μεταδοτικότητα της αφηγήτριας σου χαϊδεύει τον εγκέφαλο.

Πραγματικά , τόσο μικρό, απλό κι αληθινό που σου ραγίζει την καρδιά όταν σκέφτεσαι την δυσκολία της μελλοντικής μας έκφρασης.

Γνωρίζεις ποιος είσαι, άραγε, πλέον, ή γνωρίζεις τις αντιθέσεις του χαρακτήρα σου σε συνάρτηση με τον “κόσμο”;

Το βιβλίο αυτό έλεγε για μια ταυτότητα… και  το λάτρεψα!

Χριστιάννα Τσαντίκου

Την ημέρα των γενεθλίων της συγγραφέως είχα την χαρά να ολοκληρώσω το πρώτο βιβλίο που μεταφράστηκε και εκδόθηκε στην Ελλάδα, Ο Τόπος. Το τελευταίο για εμένα, καθώς τα υπόλοιπα τα έχω ολοκληρώσει και έχω ήδη μιλήσει γι’ αυτά.

Η συγγραφέας, συνεπής πάντα ως προς το ύφος και το είδος, αυτοβιογραφικό, συνθέτει ένα ακόμη παζλ, αυτή τη φορά αφηγείται την ιστορία του πατέρα της και μέσα από αυτήν επιστρέφει στον δικό της Τόπο, στην δική της «πατρίδα».

Χρησιμοποιώντας πάντα, το μοτίβο που την αντιπροσωπεύει στα δικά μου μάτια και όχι μόνο, αυτό του flash back αυτή τη φορά περιγράφει τον άνθρωπο που υπήρξε εκείνος, μέσα από τους ρόλους που επέλεξε να έχει σε ολόκληρη την πορεία της ζωής του. Καταγράφοντας τις καθημερινές του στιγμές -με εκείνη την απλότητα, που με κερδίζει κάθε φορά- διηγείται τα βιώματά του και την πορεία του προς την ενηλικίωση και την πατρότητα• εκείνον στον πόλεμο και στην φτώχεια, εκείνον να παλεύει να αναδυθεί και να ξεφύγει από το κοινωνικό πλαίσιο της εποχής. Μας τον συστήνει ως παιδί, ως άντρα, ως στρατιώτη, ως εργάτη, ως σύζυγο, ως μικρό επιχειρηματία, ως πατέρα και ως παππού με τα σωστά και τα λάθη του, με όλα εκείνα που τον διαμόρφωσαν και που τον χαρακτήριζαν. 

Μαζί μας σε αυτή την αναδρομή ταξιδεύει και η ίδια.. με αυτό τον τρόπο μαθαίνει από την αρχή τον πατέρα που ποτέ δεν αισθάνθηκε πραγματικά κοντά της, αλλά που παρόλα αυτά φαίνεται να έχει αποδεχτεί. Αναγνωρίζει την αγάπη του και την προσφορά του, και αποτίνει φόρο τιμής, εκτιμώντας όλα όσα εκείνη κατάφερε να γίνει. Φυσικά, επισημαίνει με τον τρόπο της πως η δική της εξέλιξη υπήρξε χαρά για τον ίδιο, η αυτοπραγμάτωση που επεδίωκε μέσα από τη δική της ανέλιξη, που ωστόσο αποτέλεσε ταυτόχρονα και αιτία για τη δημιουργία ενός μεγάλου χάσματος ανάμεσά τους.

Το κείμενο, ως συνήθως, δεν είναι ιδιαίτερα φορτισμένο, ίσως γιατί δεν είχε ποτέ μια τόσο δυνατή σύνδεση με εκείνον, ή ίσως γιατί μέχρι εκεί καταφέρνει να μας επιτρέψει να “δούμε”.

Αυτή η γυναίκα γράφει μοναδικά, μέσα από μικρές λεπτομέρειες, επιτρέπει σε εμάς να γνωρίσουμε την ίδια, το περιβάλλον από το οποίο προέρχεται, τη Γαλλία πριν και μετά τον πόλεμο. Ταυτόχρονα, αφήνει το δικό της σχόλιο για την μετατροπή ανθρώπων σε γρανάζια του συστήματος, την υποχρεωτική εφορεία που τους μάθαιναν να αισθάνονται παρόλες τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν εξαιτίας του συστήματος. Επιπλέον, θίγει το ζήτημα των ενδοοικογενειακών εντάσεων αλλά και τον αόρατο σύζυγο που η ίδια (δεν) είχε στη ζωή της.

Αυτή είναι η Ερνό. Το ατομικό το μετουσιώνει σε συλλογικό, χωρίς συναισθηματικούς εκβιασμούς, χωρίς καμιά απολύτως επιτήδευση.

Έλλη Μουτσιοπούλου

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο