Το Ακουστικό Κέρας της Λεονόρα Καρινγκτον είναι μία από τις εκδοτικές εκπλήξεις της χρονιάς. Πρόκειται για ένα βιβλίο που μιλάει για το φεμινισμό χωρίς να λέει τη λέξη «φεμινισμός» και χωρίς να καταλήγει τετριμμένο. Γραμμένο το 1976, με αντισυμβατικές υπέργηρες γυναίκες ηρωίδες, μιλάει για τη σημασία της φιλίας σε δύσκολους καιρούς, την αλληλεγγύη και το γήρας.
Το βιβλίο ξεκινάει με την αφήγηση της Μάριαν, μιας ηρωίδας 92 ετών που έχει βαρηκοΐα. Είναι παραγκωνισμένη από την οικογένεια της, η οποία θέλει να την βάλει σε οίκο ευγηρίας για να απαλλαγεί από το βάρος της. Αυτό που η οικογένεια δεν υπολογίζει είναι την ατρόμητη και γενναία φίλη της, Καρμέλα, η οποία θα κάνει τα πάντα για να τη σώσει από τον οίκο ευγηρίας των αιρετικών χριστιανών, που περιορίζουν σωματικά, πνευματικά και διατροφικά όλο και περισσότερο τις ηλικιωμένες γυναίκες. Η συνέχεια της ιστορίας είναι γεμάτη εκπλήξεις, τόσο σε πλοκή όσο και σε χαρακτήρες!
Η Κάρινγκτον αποτυπώνει μια δυνατή φιλία μεταξύ δύο γηραιών γυναικών. Η Καρμέλα είναι η για την Μαριάν ότι η Frankie για τη Grace (από την ομώνυμη σειρά). Εφευρετική, πολυμήχανη, δυναμική και δραστήρια παίρνει την κατάσταση στα χέρια της και μας θυμίζει την ανάγκη να είμαστε ή/και έχουμε Καρμέλες στη ζωή μας! Παρά τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν, τα οποία αποδίδονται μέσα από μία κωμική γραφή, οι δύο ηρωίδες αποδεικνύουν τη σημασία μίας δυνατής φιλίας τόσο στη λογοτεχνική σφαίρα όσο και στην πραγματική ζωή.
Το βιβλίο, ωστόσο, δεν μένει νοηματικά μόνο στα παραπάνω. Υπάρχει μια συγκλονιστική σκηνή, στην οποία αξίζει να σταθούν οι αναγνώστ(ρι)ες. Οι γυναικείοι χαρακτήρες του γηροκομείου, υπό τον κίνδυνο μιας κοινής απειλής, ενώνονται σαν μέλισσες και αρχίζουν να τραγουδούν και να χορεύουν γύρω από μια λίμνη. Το συλλογικό τραγούδι μετατρέπεται σταδιακά σε επίκληση προς τη Μεγάλη Μέλισσα.
Το σημείο αυτό είναι ιδιαίτερα κομβικό, καθώς υπογραμμίζει τη δύναμη της αλληλεγγύης πού προκύπτει σε συλλογικότητες, στη συσπείρωση, για τον κοινό σκοπό. Εξετάζοντας, το σημείο αυτό της ιστορίας υπό το πρίσμα της διακειμενικότητας, μου θυμίζει έντονα το βιβλίο του Θανάση Καμπαγιάννη, Με τις μέλισσες ή με τους λύκους (2020). Στο δοκίμιο αυτό, ο Καμπαγιάννης, με αναφορές στη δίκη της Χρυσής Αυγής, τονίζει τη σημασία της συνάθροισης και της συνεργασίας των ανθρώπων της εργατικής τάξης, των συλλογικοτήτων, των αντιφασιστών (ή αλλιώς των μελισσών) απέναντι στα τέρατα/τερατώδη της κοινωνίας που παραμονεύουν, τρομοκρατούν και απειλούν (όπως οι λύκοι).
Οι γιαγιάδες της ιστορίας δεν πλέκουν. Διαβάζουν και εμπνέονται από την ιστορία μιας ασυνήθιστης και ευφυούς μοναχής, (Μάγισσας ή Αγίας;), ξεκινώντας την επανάσταση. Υπέργηροι αυθάδικοι χαρακτήρες με χιούμορ, ζωντάνια, ενεργητικότητα (που μπορεί να θυμίσουν τους χαρακτήρες από το βιβλίο του Richard Osman, Η Λέσχη φόνων της Πέμπτης) διεκδικούν τη ζωή, την ορατότητα και ακουστότητά τους σε έναν κόσμο που τους εναποθέτει μαζικά σε ιδρύματα και τους αφήνει ξεχασμένους.
Τέλος, η Κάρινγκτον δεν γράφει απλά ένα ενδυναμωτικό βιβλίο με πληθώρα δόσεων χιούμορ. Προχωράει ένα βήμα επιπλέον καταθέτοντας καυστικό κριτικό σχόλιο για το ρόλο της θρησκείας στην τρίτη ηλικία. Το σύμπαν που δημιουργεί για τις ηρωίδες της είναι τέτοιο που συνίσταται στον αντικατοπτρισμό της ανάγκης για ζωή παρά στην αγωνία και στον φόβο του θανάτου, στα οποία η θρησκεία λειτουργεί καταπραϋντικά.
Ολοκληρώνοντας το βιβλίο, αναδύεται το εξής ερώτημα: εν τέλει, πρόκειται για μαγικό ρεαλισμό, σουρεαλισμό στη γραφή ή απλώς άνοια της ηρωίδας, με καλπάζουσα φαντασία; Μια ανάγνωση (ίσως) δώσει την απάντηση!
Πηνελόπη Αλεξίου
Το ακουστικό κέρας κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αίολος