Πολλές φορές σκέφτομαι Τι θα γινόταν αν είχα γεννηθεί στην τάδε χώρα; Πώς θα ήμουν αν δεν ήμουν μετανάστρια; Πώς θα με αντιμετώπιζαν αν το δέρμα μου είχε άλλο χρώμα; Οποία απάντηση και αν έρθει, δεν θα μάθω ποτέ πραγματικά πως θα ήταν. Η Evaristo, με το Ξανθές Ρίζες, μας δίνει ένα ευφυέστατο βιβλίο, γεμάτο παραλληλισμούς και συμβολισμούς. Θίγει την δουλεία με έναν μοναδικό τρόπο.

Αντιστρέφει την ιστορία: οι Ευρωπαίοι είναι αυτοί που υποτάσσονται και αναγκάζονται να εργάζονται στις φυτείες. Ακολουθείτε τη μοίρα της Ντόρις και των ιδιοκτητών της. Ονειρεύοντας μια δική της ζωή, προσπαθεί να ξεφύγει, τόσο ψυχικά όσο και σωματικά. Οι χαρακτήρες και τα συναισθήματά τους είναι ανεπτυγμένα στον υπέρτατο βαθμό. Δίνει ζωντανές περιγραφές. Ενίοτε αποτρόπαιες. Ωστόσο, αναγκαίες!

Είναι από τα βιβλία που μόλις το ολοκληρώνεις, σκέφτεσαι ότι ίσως είναι ένα από τα πιο σημαντικά βιβλία που έχεις στην κατοχή σου. Ένα από εκείνα, που όσες φορές και αν τα διαβάσεις, θα σου δώσουν ένα νέο νόημα, έναν νέο παραλληλισμό, μια νέα πραγματικότητα! Είναι δύσκολο να σε ταρακουνήσει και να σε παρασύρει ένα μυθιστόρημα ταυτόχρονα.

Δεν ξέρω αν τα έγραφε με πικρία ή με σατιρικό ύφος. Θέλω να πιστεύω ότι ισχύουν έστω και λίγο και τα δύο. Είναι ένα πολύ καλό, συγκινητικό και πνευματώδες μυθιστόρημα για ένα θλιβερό, αλλά σημαντικό θέμα.

Σέρυ Μπέντο

Ξανθές Ρίζες: Η εντεκάχρονη Αγγλίδα Ντόρις πέφτει θύμα απαγωγής στη χώρα της: την αρπάζουν μαύροι δουλέμποροι και την οδηγούν στον “Νέο Κόσμο” μαζί με πολλούς άλλους λευκούς για να δουλέψουν ως σκλάβοι στις φυτείες μαύρων μεγαλοκτηματιών. Στη φυτεία του αφέντη Μπουάνα ή Ντόρις θα ζήσει πολλά χρόνια κρατώντας άσβηστη την ελπίδα να δραπετεύσει.

Πόσες φορές έχουμε σκεφτεί «τι θα γινόταν αν…»; Από μικρά περιστατικά της καθημερινότητάς μας μέχρι γεγονότα ιδιαίτερου “βάρους”, όπως είναι το δουλεμπόριο, για παράδειγμα. Τι θα γινόταν αν λευκοί ήταν στη θέση των μαύρων; Με μια ευφυέστατη σύλληψη, στο βιβλίο της Ξανθές Ρίζες η Evaristo μάς δίνει μια αντεστραμμένη ιστορία της δουλείας χωρίς να την εντάσσει σε χρονικό πλαίσιο, για ευνόητους λόγους…

Η ιστορία αρχίζει με την εντεκάχρονη Ντόρις, μια Αγγλίδα, η οποία πέφτει θύμα απαγωγής την ώρα που παίζει στα χωράφια ενός φεουδάρχη. Μαύροι δουλέμποροι την αλυσοδένουν και την οδηγούν στον «Νέο Κόσμο» για να δουλέψει ως σκλάβα σε φυτεία μαύρου μεγαλοκτηματία.

Οι περιγραφές είναι σκληρές, ωμές και άκρως ρεαλιστικές, με τους αφηγητές να εναλλάσσονται, από το θύμα στον θύτη και τούμπαλιν. Σε αυτήν ακριβώς την εναλλαγή -με τη διάσπαρτη ειρωνεία πίσω από τα λόγια του θύτη- κρύβεται και το δριμύ κατηγορώ της συγγραφέως, όχι μόνο για τα δέκα με δώδεκα εκατομμύρια Αφρικανών που έφτασαν στην Ευρώπη και την Αμερική ως σκλάβοι, αλλά και για τον ρατσισμό γενικότερα.

Γεννημένη από Αγγλίδα μητέρα και Νιγηριανό πατέρα και βιώνοντας από πρώτο χέρι τον ρατσισμό στη γειτονιά των λευκών του Λονδίνου, η πρώτη μαύρη γυναίκα που τιμήθηκε με βραβείο Booker μάς παραδίδει ένα συγκλονιστικό βιβλίο καταδεικνύοντας τη δυσκολία επιβίωσης ατόμων που διαφέρουν με οποιονδήποτε τρόπο.

Και μέσα σε όλη αυτή την κόλαση, που λίγοι/ες θα άντεχαν και πολλοί/ες θα δικαιολογούσαν αναίσχυντα, υπογραμμίζει την Ελπίδα που, πράγματι, πεθαίνει πάντα τελευταία…

Μαρία Παπαγεωργίου

Μια αντεστραμμένη ιστορία της δουλείας από την Μπερναρντίν Εβαρίστο (γενν. Λονδίνο, 1959), τη συγγραφέα του βραβευμένου με Booker Κορίτσι, γυναίκα, άλλο. Τι θα γινόταν αν οι λευκοί ήταν δούλοι των μαύρων; Πώς θα ένιωθαν; Μια συγκλονιστική και συγκινητική αφήγηση για τις ανεκδιήγητες κακουχίες των ανθρώπων που έζησαν στη σκλαβιά –θύματα βασανιστηρίων και σκληρής εκμετάλλευσης– και για τα όνειρά τους να βρουν τον δρόμο προς την ελευθερία. Ένα δριμύ κατηγορώ για τον υφέρποντα ακόμα και σήμερα ρατσισμό.