Το βιβλίο της Annie Ernaux – Μία γυναίκα είναι μια μικρή αυτοβιογραφική νουβέλα, που έγραψε μετά το θάνατο της μητέρας της, σκεπτόμενη ότι «είναι η σειρά μου να τη φέρω στη ζωή».
Από την αρχή της ανάγνωσης ήμουν σίγουρη ότι το βιβλίο θα μου αφήσει ανάμεικτα συναισθήματα. Συνηθίζω να είμαι επιφυλακτική με βιβλία που ορίζονται από το προσωπικό τραύμα.
Αφού ολοκλήρωσα το βιβλίο, παρακολούθησα και την συζήτηση από τη λέσχη Στο Ράφι των Women on Top και κατάλαβα, όπως το φανταζόμουν, ότι είδα με πολύ διαφορετική ματιά τον λόγο ύπαρξης αυτού του βιβλίου.
Η Annixe Ernaux μας δίνει την πραγματικότητά μέσα από τις αναμνήσεις της. Μιλάει για τη μητέρα της. Φωτίζει τις πτυχές της που κρύβονται κάτω από τα σκουρόχρωμα ρούχα και τη σκληρή έκφραση. Αναζητά την μητέρα στο πρόσωπο μιας γυναίκας.
Στην πορεία της ροής των αναμνήσεων βλέπουμε πώς οι ανασφάλειες και τα όνειρα ενός γονέα – και δη μιας μητέρας με τα κατάλοιπα της φτώχιας να ξεμένουν στις τσέπες της – γίνονται φυλακή για τα παιδιά.
Μου άρεσε πολύ αυτός ο άχρονος τρόπος γραφής. Η επιλογή το κείμενο απλά να χωρίζεται με λίγο μεγαλύτερα διαστήματα. Να πηγαίνει μπρος πίσω, όπως ακριβώς οι αναμνήσεις μας.
Μου άρεσε ο τρόπος μέσα από τον οποίο το κείμενο έπαιρνε μορφή. Αποσπασματικά. Φανταζόμουν τη συγγραφέα να αφήνεται στη δίνη των εικόνων και να αποτυπώνει στο χαρτί συναισθήματα.
Παρόλο που η αφορμή για το βιβλίο υπήρξε το πένθος, προσωπικά το είδα περισσότερο σαν λύτρωση, παρά σαν οτιδήποτε άλλο. Είδα τα μητρικά όνειρα να γίνονται θηλιά. Είδα πόνο και μια δύσκολη σχέση. Αναφέρει κάπου ότι τόσο η ίδια όσο και ο πατέρας της υπήρξαν ερωτευμένοι με τη μητέρα της. Αυτό όμως δεν σημαίνει απαραίτητα αγάπη ή μια μη τοξική σχέση.
Η μοναξιά, η οποία κάπως γιγαντώνεται από τον χαμό της μητέρας της – παρόλο που ουσιαστικά η άνοια την είχε ήδη απομακρύνει – δεν είναι απαραίτητα προιόν μιας καλής σχέσης. Η απώλεια της μητέρας την φέρνει αντιμέτωπη με ένα κενό. Αναμνήσεις ενός δεσποτικού περιβάλλοντος, από το οποίο δεν κατάφερε να αποκοπεί πλήρως, ζητούν να πάρουν μορφή.
Όταν γεννά κανείς ένα χαρακτήρα στο χαρτί, ακόμα και αν προέρχεται από ένα υπαρκτό πρόσωπο, του δίνει τα στοιχεία – άθελα ή μη – εκείνα που προσδοκά, που ήλπιζε, που λαχταρούσε ίσως.
Κάπως ένιωσα τελικά, ότι η συγγραφέας μετουσίωσε τα κοινωνικά πρέπει σε μια ανάγκη για να θρηνήσει αυτή τη σχέση με την μητέρα της όπως είθισται. Ένα μνημόσυνο εξ ανάγκης. Χωρίς να καθίσταται σαφές αν πενθεί τελικά τον ίδιο τον θάνατό της ή την μητέρα που θα ήθελε να θυμάται.
Ως τίτλο του βιβλίου αυτού επιλέγει το Μια Γυναίκα (Une femme), σε μια προσπάθεια το πιθανότερο να αποσχίσει την γυναίκα που κρύβεται μέσα στη μητέρα της. Θέλοντας, όπως αναφέρει σε ένα σημείο, να μπορέσει να την δει από απόσταση. Να την σκιαγραφήσει σαν μητέρα κάποιας άλλης.
Ο τελευταίος δεσμός με τον κόσμο απ’ τον οποίο προεχρχόμουν, διερράγη. Το κλείσιμο ενός κύκλου.
Το Μια Γυναίκα υπήρξε η πρώτη μου επαφή με την Annie Ernaux. Με γέμισε σκέψεις και γέμισε το τετράδιο σημειώσεις. Παρόλο που μιλά για αληθινά γεγονότα, δεν παραλείπει να τους ενσωματώσει μαεστρικά μια λογοτεχνικότητα.
Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορεί επίσης και το βιβλίο της Ο Τόπος, μια ακόμα αυτοβιογραφική αφήγηση για τον Πατέρα της. Σίγουρα θα αναζητήσω και άλλα κομμάτια του έργου της.
Το βιβλίο το διάβασα σε μορφή eΒοοκ και για μια ακόμα φορά θα επισημάνω την προσεγμένη δουλειά των εκδόσεων Μεταίχμιο.
Συλβάνα Παπαϊωάννου
Διαβάστε ένα απόσπασμα του βιβλίου εδώ:
https://flip.metaixmio.gr/apospasmata/MIA_GYNAIKA/index.html