Οι γυναίκες της ψυχής μου – Ιζαμπέλ Αλιέντε
Η Ιζαμπέλ Αλιέντε επανέρχεται λογοτεχνικά με το πρόσφατο βιβλίο της «Οι γυναίκες της ψυχής μου». Πρόκειται για ένα βιβλίο βαθύτατα προσωπικό, από το οποίο δεν εκλείπει η κλασσικά καλή γραφή της Αλιέντε. Η δομή του βιβλίου συνίσταται σε μικρά κεφάλαια. Σε συνδυασμό με τη δοκιμιακή γραφή και το προσωπικό ύφος, μοιάζει να διαβάζουμε τις σκέψεις της από το ημερολόγιό της.
Στα 78 της έτη, η Αλιέντε παραδίδει ένα βιβλίο που αποδεικνύει για ακόμη μία φορά την οξυδέρκειά της. Τα φεμινιστικά της αντανακλαστικά παραμένουν ενεργά. Ενημερώνεται και προβληματίζεται διαρκώς για τη θέση της γυναίκας στον σύγχρονο κόσμο. Δεν χωρίζει τον κόσμο σε Δύση και Ανατολή, αλλά μιλάει για το κοινό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι θηλυκότητες και απαντά στο όνομα «πατριαρχία».
«Ήρθε η ώρα να αναρωτηθούμε: Τι κόσμο θέλουμε;»
Μέσα από το παρόν συγγραφικό της εγχείρημα η συγγραφέας θέτει το ερώτημα αναφορικά με το τί κόσμο θέλουμε. Με αφορμή αυτό μας παρακινεί να ενωθούμε. Να αντιληφθούμε σύσσωμες οι γυναίκες την καταπίεσή μας. Να εργαλειοποιήσουμε την οργή μας και να την μετατρέψουμε σε δράση. Να επαναστατήσουμε κατά της πατριαρχίας που μας καταπιέζει, μας κακοποιεί, μας σκοτώνει.
Η ίδια δεν έπαψε ποτέ να οραματίζεται και να παλεύει για έναν κόσμο δίχως πατριαρχία. Θεωρώντας τον εαυτό της φεμινίστρια από το νηπιαγωγείο, όπως γράφει στην αρχή του κειμένου, αντιλαμβάνεται ήδη από μικρή ηλικία την έμφυλη καταπίεση. Αντιλαμβάνεται πόσα λιγότερα προνόμια απολαμβάνει σε σχέση με τα αδέρφια της επειδή γεννήθηκε γυναίκα.
Για τη θέση της γυναίκας και το φεμινισμό
Το βιβλίο ξεκινά με μία ανιστόρηση της θέσης της γυναίκας στη Χιλή, όπου μεγάλωσε, μέσα από το παράδειγμα της οικογένειάς της. Το οικογενειακό της δέντρο μετασχηματίζεται σε ένα ψηφιδωτό αναμνήσεων από γυναίκες ταπεινωμένες, σκληρά εργαζόμενες, καταπιεσμένες που φοβούνται να διεκδικήσουν. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον μεγαλώνει και σιγά σιγά ορθώνει ανάστημα.
Μέσα από την έμμισθη εργασία αποκτά όχι μόνον ανεξαρτησία αλλά και φωνή. Εργάζεται ως δημοσιογράφος σε ένα φεμινιστικό περιοδικό της Χιλής το 1967. Έτσι άλλαξε η ζωή της αλλά επίσης και χιλιάδων άλλων γυναικών αναγνωστριών.
Στα 40 της γράφει το πρώτο της βιβλίο.
Ωστόσο ο στόχος της εδώ δεν είναι να μας μιλήσει για το πώς έγινε συγγραφέας. Παρουσιάζει το πώς αντιλαμβάνεται μέσα από το πέρασμα της ζωής της, την επαφή της με άλλες γυναίκες και τη σχέση της με τη μητέρα της και την κόρη της, την ιστορία των γυναικείων διεκδικήσεων.
Αναφέρεται στις ανάγκες και τα αιτήματα των γυναικών του 1970 αλλά και τα προβλήματα του καιρού μας. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα ότι επιλέγει να κλείσει το βιβλίο της με αναφορά στην πανδημία. Έχοντας τις κεραίες της στραμμένες στο παρόν, διατυπώνει το ερώτημα του πώς θα βρει μία τέτοια συνθήκη τις λιγότερο προνομιούχες κοινωνικές ομάδες.
Το πιο σημαντικό στοιχείο στο παρόν έργο της Αλιέντε είναι πως μιλά για το σύγχρονο φεμινισμό ως συνέχεια των προηγούμενων διεκδικήσεων. Το φεμινιστικό κίνημα, για την ίδια, δεν διακρίνεται σε αποσπασματικές διεκδικήσεις ανά ιστορική περίοδο. Είναι ένα φαινόμενο με μακρά ιστορία που μάχεται ενάντια στη γυναικεία καταπίεση.
Μάλιστα, το σήμερα βρίσκει το φεμινισμό πιο εμπλουτισμένο από ποτέ, καθώς η διαθεματικότητα μάχεται κατά της πατριαρχίας για όλες τις καταπιεσμένες ομάδες και ταυτότητες. Η Αλιέντε χαιρετίζει με ενθουσιασμό την αναζωπύρωση των φεμινιστικών διεκδικήσεων από το #metoo κι έπειτα. Θεωρεί πλέον πως είναι ζήτημα μιας γενιάς να ανατραπεί η ανδρική κυριαρχία.
«Η πατριαρχία είναι σαν πέτρα. Ο φεμινισμός σαν τον ωκεανό’ είναι ρευστός, ισχυρός, βαθύς και έχει την άπειρη πολυπλοκότητα της ζωής, κινείται κατά κύματα, ρεύματα, παλίρροιες και κάποιες φορές γεννάει καταιγίδες. Όπως και ο ωκεανός, ο φεμινισμός δεν ησυχάζει.»
Ο… πρόλογος
Το ατυχές και άχαρο της παρούσας έκδοσης, απέναντι στον επαναστατικό χαρακτήρα του κειμένου και την αισθητική του εξωφύλλου, είναι ο πρόλογος με την υπογραφή της Σώτης Τριανταφύλλου.
Η κυρία Τριανταφύλλου θεώρησε πολύ λογικό να προλογίσει ένα φεμινιστικό βιβλίο με 11 σελίδες αντιφεμινιστικού προλόγου. Θέτει φεμινιστόμετρα και σχολιάζει επικριτικά τη νέα γενιά φεμινιστριών. Απέναντι στο αίτημα της συγγραφέως για ένωση των γυναικών σε παγκόσμιο επίπεδο, η κυρία Τριανταφύλλου διαχωρίζει τη θέση της τόσο από τις φεμινίστριες σήμερα όσο και από τον ίδιο το φεμινισμό.
Θεωρεί τις φεμινιστικές διεκδικήσεις μία τελειωμένη υπόθεση για τη Δύση. Αποτελεί ένα ζήτημα που αφορά μόνο τις γυναίκες της Ανατολής, οι οποίες είναι οι μόνες που καταπιέζονται σε αυτόν τον κόσμο κατά την άποψή της. Αγνοεί προκλητικά την έμφυλη βία και της γυναικοκτονίες που λαμβάνουν διαρκώς χώρα στη Δύση από δυτικά υποκείμενα, το έμφυλο μισθολογικό χάσμα, τους αποκλεισμούς και τις διακρίσεις εις βάρος των γυναικών. Αγνοεί όλα όσα αναφέρει η ίδια η συγγραφέας στο κείμενό της.
Για την κυρία Τριανταφύλλου, ο φεμινισμός τελείωσε στο δεύτερο κύμακαι όλα τα σύγχρονα αιτήματα είναι απλώς μια ακατανόητη γκρίνια γυναικών που δεν έχουν τί να κάνουν στη ζωή τους. Σύμφωνα με την ίδια, δεν χρειάστηκε ποτέ να γίνει φεμινίστρια διότι γεννήθηκε σε έναν κόσμο γεμάτο προνόμια που της προσέφεραν γυναίκες όπως η Αλιέντε. Επομένως, τα ζητήματα φύλου και διαθεματικού φεμινισμού, που αποτελούν τα σύγχρονα προτάγματα του φεμινιστικού κινήματος, είναι ακατανόητα έως ανούσια.
Φυσικά, η κυρία Τριανταφύλλου δεν συνομιλεί με το πραγματικό κείμενο της Αλιέντε. Ο πρόλογος που υπογράφει δίνει την αίσθηση πως θέλει να αναπαράγει εκ νέου προβληματικές της θέσεις για το φύλο, την πολιτική και τον πολιτισμό. Ως εκ τούτου, το κείμενό της είναι αταίριαστο, αντιφατικό και ασυνάρτητο με το έργο και τα μηνύματα που περνά η συγγραφέας.
Οι γυναίκες της ψυχής της
Η Αλιέντε εξηγεί ότι η πατριαρχία είναι ζήτημα πολιτισμού και δεν γνωρίζει σύνορα. Οι γυναίκες που αναφέρει είναι, όπως και η ίδια, γυναίκες που επιζητούν έναν κόσμο διαφορετικό. Οι γυναίκες της ψυχής της είμαστε όλες εμείς, οι αναγνώστριες, οι φεμινίστριες, οι ασυμβίβαστες! Σε εμάς απευθύνεται και αφιερώνεται αυτό το βιβλίο! Είναι ένα εξαιρετικό εγχειρίδιο για όποια/ον αποφασίσει να ξεκινήσει ένα αναγνωστικό μονοπάτι για το φεμινισμό, με μόνη συμβουλή να παρακάμψει τον πρόλογο.
Αλεξίου Πηνελόπη
Το βιβλίο Οι γυναίκες της ψυχής μου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
Διαβάστε εδώ ένα απόσπασμα: