Συμβολή στην Ιστορία της Κασσάνδρας- Νίκου Νικολή
Με τον χειμώνα προ των πυλών κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ελκυστής το δοκίμιο του Νίκου Νικολή με τίτλο «Συμβολή στην Ιστορία της Κασσάνδρας». Πρόκειται για ένα εξαιρετικό έργο, το οποίο πραγματεύεται το ιστορικό παρελθόν της περιοχής της Κασσάνδρας μέσα από την διαφώτιση διαφόρων πτυχών της.
Όπως μας πληροφορεί ο τίτλος αλλά και ο ίδιος ο συγγραφέας στην εισαγωγή, αυτό το έργο δεν αποσκοπεί στην απλή καταγραφή της ιστορικής πορείας της χερσονήσου. Στόχος είναι να παραθέσει όλα τα στοιχεία που συνέλεξε για αυτήν μέσα από πρωτογενείς και μη πηγές, ώστε να συμβάλει στην μεγαλύτερη προσέγγιση της ιστορικής της πραγματικότητας. Και φυσικά, να συμβάλλει έμμεσα ή άμεσα στην προσπάθεια του επόμενου ερευνητή που θα θελήσει να χρησιμοποιήσει όλον αυτόν τον ανεκμετάλλευτο πλούτο πηγών για να συνεχίσει την εξιστόρηση της πορείας της περιοχής στην πάροδο των χρόνων.
Η χρονική περίοδος που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του έργου είναι η οθωμανική κατοχή, μαζί με στοιχεία από την ευρύτερη βυζαντινή περίοδο και την βενετοκρατία. Εξάλλου, πολλά από τα γεγονότα που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο για την πορεία της Κασσάνδρας διαδραματίστηκαν υπό τον τουρκικό ζυγό. Περνώντας την κάθε σελίδα απολαμβάνουμε ένα ταξίδι στον χρόνο της περιοχής, εστιάζοντας την προσοχή μας στην Σκάλα, τα χωριά, τα μετόχια και την ανέγερση- κατεδάφιση οχυρών της.
Πιο συγκεκριμένα, ιδιαίτερη μνεία γίνεται αρχικά στην Σκάλα της Κασσάνδρας, δηλαδή στο φημισμένο λιμάνι της. Ένα λιμάνι, το οποίο άκμασε κατά τον 17ο αιώνα, ενώ η χρονολόγησή του φτάνει πολύ πιο πίσω στον χρόνο. Το γεγονός ότι η πόλη της Θεσσαλονίκης εξαρτήθηκε βιοποριστικά από αυτό κατά την περίοδο της βενετοκρατίας υποστηρίζει την σημασία και την δύναμη αυτού του λιμανιού όχι μόνο για την ενδοχώρα. Η ιστορική περιγραφή προχωρά, παραθέτοντάς μας πληροφορίες και περιγραφές που αφορούν και το μετέπειτα λιμάνι της Κασσάνδρας, τη λεγόμενη Σκάλα των Λιονταριών ή, στα τουρκικά, «Γκαρκί Λιμάν».
Μέσα από την διεξοδική έρευνα του συγγραφέα για την Κασσάνδρα, μας παρουσιάζεται ένα πλήθος ενδιαφερουσών πληροφοριών. Η μεγαλύτερη βαρύτητα, όμως, δίνεται στα χωριά της, τα οποία παραθέτονται με αναλυτικές πληροφορίες, ενώ το κάθε ένα καταλαμβάνει το δικό του κεφάλαιο. Μερικά από αυτά, ονομαστικά, είναι η Άθυτος, η Καλάνδρα, το Κασσανδρινό, τα χωριά της Αγίας Παρασκευής, αλλά και το κεφαλοχώρι της Κασσάνδρας, η Βάλτα. Η τελευταία, μάλιστα, παρουσιάζει μια πολύ ιδιαίτερη πορεία τόσο ως προς την ιστορία της όσο και ως προς την απόκτηση του ονόματός της. Μαθαίνουμε για τα χωριά αυτά μέσα από την παράθεση κάθε φορά όλων των διαθέσιμων πληροφοριών που αφορούν τον οικισμό, το εμπόριο, την φορολόγηση και τα ευρύτερα γεγονότα που καθόρισαν την πορεία του καθενός.
Βάση δίνεται και στα λεγόμενα μετόχια της ευρύτερης περιοχής της Κασσάνδρας. Δηλαδή, στα κτήματα των μονών που βρίσκονται τοπογραφικά εκτός του Αγίου Όρους και, με την επικρατέστερη σημασία, στα μοναστηριακά αγροκτήματα και τα κτίρια της πόλης που ανήκαν στην κάθε μονή. 20 συνολικά μετόχια μας παρουσιάζονται μαζί με όλες τις πηγές που τα αφορούν, αφού έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην πορεία της ιστορίας της Κασσάνδρας, όσον αφορά την οικονομική αλλά και κοινωνική ζωή της.
Ένα από τα χαρακτηριστικά της ανάλυσης είναι ότι δεν καταγράφεται απλά η σχέση της Κασσάνδρας σε συνάρτηση μόνο με τους κατακτητές της. Κάθε φορά, όπου υπάρχουν διαθέσιμες αναφορές, περιγράφεται και η επιρροή που άσκησαν οι δυνάμεις του εξωτερικού με τις πρακτικές τους, όπως είναι το εμπόριο και οι επιδρομές. Επιπλέον, έχουν συμπεριληφθεί κατατοπιστικές εικόνες, πίνακες και χάρτες που βοηθούν σαφώς στην καλύτερη απεικόνιση και κατανόηση των προαναφερθέντων στοιχείων. Τέλος, οι παραπομπές μέσα στο κείμενο οδηγούν στο τέλος του κάθε κεφαλαίου σε μια σχολιαστικά καταγεγραμμένη βιβλιογραφία, έτσι ώστε ο κάθε αναγνώστης ή/ και υποψήφιος ερευνητής να μπορεί πιο εύκολα να αναζητήσει περαιτέρω πληροφορίες αλλά και να διασταυρώσει τις ήδη υπάρχουσες.
Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα ενδελεχές έργο, με έμφαση στην λεπτομέρεια, που εμβαθύνει στο ιστορικό παρελθόν της Κασσάνδρας. Αξίζει μια θέση στην βιβλιοθήκη όχι μόνο των άμεσα ενδιαφερόμενων, δηλαδή των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής, αλλά και οποιουδήποτε ατόμου, του οποίου το ενδιαφέρον περιστρέφεται γύρω από τα ιστορικά ελληνικά δοκίμια.
Ευχαριστώ πολύ τις εκδόσεις Ελκυστής για το αντίτυπο του έργου που μου προσέφεραν.
Συγγραφέας: Νίκος Νικολής
ISBN: 978 618 5424 62 6
Έτος κυκλοφορίας: 2020
Εκδοτικός Οίκος: Ελκυστής
Σελίδες: 440
Είδος: Δοκίμια, Ιστορία, Νεότερη και Σύγχρονη Ελλάδα